In de reeks SuperScript belichten we knappe bachelorproeven van onze PXL-‘junior-collega’s’. Ditmaal Noa Fiten, pas afgestudeerd als professionele bachelor rechtspraktijk. Zij liep stage bij de federale gerechtelijke politie Limburg en verdiepte zich in feminicides oftewel vrouwenmoorden.
Feminicide
Er bestaan verschillende soorten vrouwenmoord of feminicide: partnermoorden zoals de veelbesproken moord op de Aalsterse oud-burgemeester Ilse Uyttersprot in 2020, eergerelateerde moorden zoals die op Sadia Sheikh, die in 2007 door haar broer vermoord werd omdat ze niet uitgehuwelijkt wilde worden, en dodelijk seksueel geweld zoals de verkrachting en moord op Julie Van Espen in 2019. Ook is er indirecte feminicide, bijvoorbeeld wanneer een vrouw zelfmoord pleegt nadat ze het slachtoffer was van geweld of machtsmisbruik.
Vaak is feminicide het resultaat van een cocktail van factoren: fysiek of seksueel geweld, ongelijke machtsverhoudingen, stalking, het al dan niet naleven van eerdere gerechtelijke maatregelen enz.
Per jaar zijn er gemiddeld 200 gevallen van feminicide in België. 80 à 90 procent van die 200 gevallen zijn moordpogingen. Een poging, dus geen effectieve dood. Ten gevolge van gendergerelateerd geweld werden in 2023 in België 23 vrouwen vermoord. De cijfers van 2022 (24 vrouwenmoorden) en 2021 (22 vrouwenmoorden) liggen in dezelfde lijn.
Nieuwe wetgeving
De nieuwe wet van 13 juli 2023 voor de preventie en de bestrijding van feminicides en gendergerelateerde dodingen stipuleert dat er voortaan bij alle klachten, meldingen, verklaringen of procedures gebruikgemaakt dient te worden van een risicotaxatie- en risicobeheersinstrument. Dat moet politie en gerecht in staat stellen de risico’s beter in te schatten, het gevaar van potentiële daders te analyseren en beschermende maatregelen te nemen. Zoals een straatverbod. Of het toekennen van een stalkingsalarm, dat slachtoffers toelaat in bedreigende situaties discreet de politie te waarschuwen. Dat is sinds december 2023 in heel België uitgerold.
Wet onder de loep
In deze bachelorproef werd de nieuwe wet aan een kritisch onderzoek onderworpen en werden politie en strafrechtadvocaten er uitvoerig over bevraagd. Conclusie uit die gesprekken: de wet is een belangrijke stap voorwaarts, maar tegelijkertijd slechts een begin.
De invoering van de nieuwe wetgeving brengt een aantal voor- en nadelen met zich mee. Aan de ene kant biedt ze houvast, voor de slachtoffers en nabestaanden, maar ook voor politiediensten, door strafbaarstelling en verbeterde registratie. Aan de andere kant bevat de wet ook lacunes, zoals het gebrek aan consensus over definities en genderneutraliteit, en het ontbreken van specifieke voorzieningen zoals audiovisuele ondervraging voor slachtoffers.
In essentie wordt duidelijk dat feminicide een complexe kwestie is die niet alleen met wetgeving kan worden opgelost. Een geïntegreerde multidisciplinaire aanpak en meer bewustwording, rekening houdend met culturele en maatschappelijke factoren, zijn cruciaal in de strijd tegen feminicide. De wetgeving kan een instrument zijn, maar alleen met een breder scala aan maatregelen en interventies kunnen we gendergerelateerd geweld uit de wereld helpen en gelijke rechten en bescherming voor alle mensen waarborgen.
Noa Fiten (2024). Feminicide. De wet voor de preventie en de bestrijding van feminicides en gendergerelateerde dodingen. Hasselt: PXL, bachelorproef bedrijfsmanagement afstudeerrichting rechtspraktijk. Promotor: Nadja Eerdekens.
Contact: fiten.noa@gmail.com
