Onlangs, tijdens de PXL Research Discovery Day, lichtte Karen Reekmans het beleid en de tussentijdse onderzoeksresultaten van het expertisecentrum PXL Onderwijsinnovatie toe. Een samenvatting.
Praktijkonderzoek
Het expertisecentrum PXL Onderwijsinnovatie wil vanuit een sterke ‘can do’-mentaliteit en met een innovatieve mindset inzetten op impactvol KRACHTig onderwijsonderzoek voor basis-, secundair en hoger onderwijs. Het praktijkonderzoek steunt op vier innovatiewielen – excellent geletterd, krachtige relaties, authentiek leren en digitale transformatie –, en twee invalshoeken voor onderzoeksmethodologie – vraaggedreven, multidisciplinaire cocreatie en evidence-informed
oplossingsstrategieën.
De vernieuwde innovatiewielen sluiten mooi aan bij de beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs, waarin opnieuw meer focus ligt op een brede basiskennis als fundament voor een kennisrijk curriculum, effectief klasmanagement voor meer respect in de klas en doordachte maatregelen tegen schooluitval. Daarnaast zijn er duidelijke links met de Europese richtlijnen Visier 2030 en de X-factor van Hogeschool PXL. Vanuit een sterke nood aan maatschappelijke relevantie kiezen we resoluut voor een vraaggedreven, multidisciplinaire cocreatie met experten uit het onderwijs, de arbeidsmarkt, interne en externe, nationale en internationale onderzoeksgroepen, waarin ook studenten actief kunnen participeren.
Dankzij toonaangevend onderwijsonderzoek zijn we een excellente partner voor toekomstgerichte evidence-informed oplossingsstrategieën, garanderen we de valorisatie van kwaliteitsvolle leermiddelen in het brede onderwijsveld en het
curriculum van de hogeschool. Voor elk innovatiewiel werden de eindresultaten van een impactvol onderzoek voorgesteld voor respectievelijk de doelgroepen kleuter-, lager, secundair en hoger onderwijs.
Excellent geletterd
Het innovatiewiel ‘excellent geletterd’ zoomt in op het versterken van een kwaliteitsvol en kennisrijk curriculum en een effectieve vakdidactiek. Voor dit speerpunt werden de projecten ‘Taalrijk kansrijk‘ van onderzoekers Saar Steverlinck en Hanne Rosius, Motiverend Inclusief Leesonderwijs (MILO) van onderzoekers Annelies Stiers en Jana Buntinx en Content Maps voor vakdidactiek Lichamelijke Opvoeding (LiLO) van onderzoekers Marc Geerts, Jochim Spitz en Lieke Doeswijk voorgesteld.
Taalrijk Kansrijk (2022-2025) vertrekt vanuit de vaststelling dat 3,8% van de kleuters in Vlaamse scholen onvoldoende scoort voor de KOALA-test en dat 10,6% mogelijk extra ondersteuning nodig heeft voor taal. Bovendien toonde de onderzoeksgroep o.l.v. Piet Van Avermaet (2019) aan dat er voldoende wetenschappelijke evidentie is om te stellen dat sommige kleuters op een volledige schooldag slechts enkele seconden echt in interactie gaan met hun leerkracht. Vooral voor kinderen uit taalarme thuismilieus betekent dit een gemiste kans op taalontwikkeling en bredere onderwijskansen. Taalrijk kansrijk onderzocht hoe we leerkrachten én ouders kunnen versterken in hun rol als taalstimulator. Theoretische kaders werden vertaald naar een concrete, haalbare en schoolbrede aanpak. Centraal in deze aanpak staat een drietrapsraket: MEER talig vertellen, MEER talig praten en alledaags MEER talig handelen – telkens met de nadruk op MEER: méér tijd, méér kwaliteit en méér kansen op rijke taalervaringen. Zo toont Taalrijk Kansrijk aan dat investeren in taal geen ‘rocket science’ hoeft te zijn!
Krachtige relaties op school
Het innovatiewiel ‘krachtige relaties op school’ exploreert effectieve strategieën ter versterking van het klasmanagement, de groepsdynamiek, het welbevinden en het pedagogisch, responsief handelen met respect voor elkaars authenticiteit. Ook voor dit speerpunt werden enkele projecten toegelicht: het klasmanagementproject EmpowerED van onderzoekers Kristel Stinckens en Claudia Lento, zelfregulerend leren met Wikadoe van Natalie Boelen en Jolien Quinten, welbevinden met AppWel van Hanne Luts en Lies Hamal en Geef Goesting! van Ilse Hornikx en Liesbeth Dierckx, en een VLIR-UOS-inclusieproject met respect voor culturele identiteit van Lieve Cuypers, Sofie Molemans en Anniek Orye.
Het project ‘EmpowerED’ (2022-2025) onderzocht hoe leraren beter of anders kunnen omgaan met moeilijk hanteerbaar leerlinggedrag in de lagere schoolklas vanuit het inzicht in hun interactie- en relatiecompetenties. Focussen op de relatie tussen leerkracht en leerling en het aanmoedigen van positieve interacties biedt een nieuw complementair perspectief binnen klasmanagement. De projectonderzoekers ontwikkelden een theoretisch, visueel omvattend kader dat de complexe relaties en dynamieken die een rol spelen bij de interacties tussen leerkracht en leerling in kaart brengt. Om dit kader verder praktisch te vertalen, werd samengewerkt in teacher design teams, met de participatie van vijf lagere scholen in Limburg. Dit leidde tot de realisatie van ondersteunende materialen die kunnen dienen als basis voor inhoudelijke professionalisering, zoals in lerarenopleidingen en vormingen voor onderwijsprofessionals, meer bepaald zorgcoördinatoren en leerkrachten in het werkveld.
Authentiek leren
Het innovatiewiel ‘authentiek leren’ versterkt de krachtige leeromgeving met levensechte leertaken. Voor dit innovatiewiel werden de projecten STEMbasis, iSTEM en STEMOOV van onderzoekers Els Knaepen, Catherine Roden, Leen Smets en de medewerkers van de PXL STEM Academy toegelicht.
We zetten specifiek in op duaal leren, een project dat het kwaliteitslabel “Centre of Vocational Excellence” behaalde. Duaal leren is geen stage, maar een volwaardig leertraject waarin jongeren vakmanschap, zelfvertrouwen en eigenaarschap ontwikkelen. Deze leerweg draagt bij aan krachtige, inclusieve leeromgevingen die jongeren écht voorbereiden. Het sluit aan bij het Vlaamse Regeerakkoord 2024–2029 voor inclusief en kwaliteitsvol onderwijs én bij Europese richtlijnen rond duurzaam beroepsonderwijs.
Binnen het Europese Erasmus+-project ProVEST (onderzoeker Yasmine Ennekens) en het WeWis-project Navigeren naar de toekomst brengt het expertisecentrum PXL Onderwijsinnovatie jarenlange praktijkervaring samen met onderzoek, in nauwe samenwerking met scholen en bedrijven.
Met krachtige mentoren, leraren die grenzen durven te verleggen en sterke partnerschappen groeit duaal leren uit tot een toekomstgerichte motor voor onderwijs en werk. Duaal leren als motor? Dat loopt bij ons alvast op volle toeren!
Digitale transformatie
Het innovatiewiel ‘digitale transformatie’ biedt slimme keuzes voor efficiëntiewinst en een doordachte digitale didactiek op school, om kinderen en jongeren zelfredzaam te maken in een gedigitaliseerde maatschappij. Ook voor dit innovatiewiel werden heel wat onderzoeksprojecten voorgesteld: brAIn van onderzoeker Freya Geerts, Digitalis van Bart Molemans, Power it up van Christo Mitskou, een educatieve podcast van Koen Goffings, AImagine Art-Based AI voor creatief schrijven van Derya Akgüre, Adinda Dewit, Karen Reekmans en Vincent Vanrusselt (coördinator PXL Centrum Digitaal Leren) en Digitale school van onderzoekers Jochen Didden, Esther Heinze, Hanne Jacobs en Hanne Rosius.
Het project Digitale School van het Kenniscentrum Digisprong richt zich op de versterking van de digitale maturiteit binnen de lerarenopleidingen in Vlaanderen. De focus ligt op zowel student-leraars als lectoren, met als doel hen beter toe te rusten voor een digitale onderwijspraktijk. Hogeschool PXL coördineert de cluster Secundair Onderwijs, terwijl UCLL instaat voor Lager Onderwijs en VIVES voor Kleuteronderwijs. Binnen elke cluster wordt praktijkgericht onderzoek gedaan, worden inspirerende voorbeelden verzameld en worden tools ontwikkeld die lerarenopleidingen ondersteunen in hun digitale transformatie. Via samenwerking, kennisdeling en professionalisering wil Digitale School bijdragen aan een toekomstgerichte lerarenopleiding waarin digitale competenties een duurzame verankering kennen.
Het expertisecentrum PXL Onderwijsinnovatie nodigt alle partners uit het brede onderwijswerkveld uit om samen praktijkonderzoek te doen om zo de toekomst van het onderwijs vorm te geven.
Contact: karen.reekmans@pxl.be
