Ook Apple pakt uit met een zelfrijdende auto. Zonder stuur, zonder pedalen. Robin Schrijvers, onderzoeker artificiële intelligentie aan PXL Smart ICT, ziet parallellen met een stuurloze samenleving waarin wetenschappers en technologie-experts er in hun permanente innovatieroes niet langer in slagen het vertrouwen van Jan Modaal te winnen.
Zo. Apple lijkt de volgende in de reeks bedrijven die een zelfrijdende auto willen bouwen. Het bedrijf is daarin zeker niet minder ambitieus: die auto hoeft voor hen geen stuur en ook geen pedalen meer te hebben. Fantastisch toch? De sterretjes fonkelen al in de ogen van de tech-enthousiastelingen. En ik zie mezelf ook wel al achteroverleunen met een zak chips achter het stuur. (Oh nee, kan niet: er is geen stuur meer). Heel eerlijk? Hoe leuk het idee ook is, ik maak me stilaan zorgen over de manier waarop we technologie op de markt brengen.
Sneltrein
Al enkele jaren is technologie ontwikkelen synoniem voor vernieuwend blijven. Bedrijven zitten in een ongelooflijke race om als eerste die belangrijke patenten te nemen en elkaar te slim af te zijn. Dat is misschien wel een van de belangrijkste zaken voor hen om nog relevant te blijven: meegroeien met de verschrikkelijk snelle trein die nog op geen enkel moment leek te vertragen. Het versnelt en versnelt en versnelt… We kunnen als maatschappij zelf nauwelijks nog volgen. Op zich is daar niets mis mee. Tenminste: zolang alles open, duidelijk en transparant ontwikkeld wordt, en we als bevolking het vertrouwen kunnen bewaren in een goede werking van al die ontwikkelingen.
Als de belangrijke gezonde relatie tussen wetenschap en samenleving verder blijft breken, dan zijn de gevolgen niet te overzien.
Pedalen kwijt
Maar net dat laatste baart me zorgen. Het is niet de eerste keer dat er een razendsnelle trein passeert waarbij van de bevolking verwacht wordt direct mee te zijn. De hele COVID-19-crisis toont aan dat snelle ontwikkelingen van bijvoorbeeld vaccins afbreuk lijken te doen aan het maatschappelijke vertrouwen in de wetenschap. Met een grote groep vaccinweigeraars tot gevolg. Technologische innovaties worden geconfronteerd met dezelfde problemen. Denk maar aan de zogenaamde 5G-masten die in brand werden gestoken omdat ze schadelijk zouden zijn voor onze gezondheid. De in brand gestoken masten bleken uiteindelijk zelfs klassieke 4G-masten te zijn. Of denk aan hoe artificiële intelligentie heftige reacties oproept van ‘een grote kwaadaardige Big Brother’, terwijl het in werkelijkheid veel minder extreem is dan de meeste mensen denken.
Apple kiest voor een auto zonder pedalen, maar ook als maatschappij zijn we onze pedalen – onze grip – aan het verliezen. We kunnen blijven vernieuwen, maar als de belangrijke gezonde relatie tussen wetenschap en samenleving verder blijft breken, dan zijn de gevolgen niet te overzien. En vrees ik dat we op termijn heel veel investeringsgeld verspillen.
Verbinding
De oplossing? Er zijn er veel volgens mij. Maar ze vertrekken allemaal vanuit dezelfde insteek: een stukje trots aan de kant zetten. Als individu zouden we ervoor kunnen kiezen om onze eigen snelle veroordelingen eens kritisch onder de loep te nemen. Aan de andere kant kunnen bedrijven en de onderzoekswereld een extra hand uitsteken naar het publiek. Luisteren naar wat de bezorgdheden zijn, er beter op inspelen, meer duidelijkheid en transparantie brengen in wat er ontwikkeld wordt. En liefst nog voordat er een nieuwigheidje op de markt komt, een heel proces van wetenschapscommunicatie op poten zetten.
Kortom, de sleutel is verbinding als prioriteit beschouwen. Hetzij door een stukje kwetsbaarheid te tonen, hetzij door een mindset van de ‘ideale futuristische wereld’ te laten plaatsmaken voor een realistischere, hedendaagse ‘oorzaak-gevolg’-mindset. Als tech-enthousiasteling vind ik het ergens jammer dat ik dit moet vaststellen. Als kind droomde ik ook al van die vliegende of zelfrijdende auto’s. Maar het uit de hand zien lopen, weer brandstichtingen zien of mijn eigen onderzoek later met fout gefundeerde veroordelingen afgekeurd zien worden: daar pas ik toch liever voor.
Contact: robin.schrijvers@pxl.be
Dit opiniestuk verscheen eerder al in Het Belang van Limburg.
Luister ook naar het interview van Radio 1 (De Wereld Vandaag) met Robin Schrijvers: ‘Zelfrijdende auto’s zijn een feit, maar zijn we daar wel klaar voor?’
