In de reeks SuperScript belichten we knappe bachelorproeven van onze PXL-‘junior-collega’s’. Ditmaal de laureate van de Bachelorprijs 2021: Angela Janssen, kersvers afgestudeerd in de bachelor na bachelor intensieve zorgen en spoedgevallenzorg. Met een thema dat actueler is dan ooit: hoe reanimeren we COVID-19-patiënten?
Een bijzondere aanpak om COVID-19-patiënten te reanimeren
Tot 70% van de kunstmatig beademde COVID-19-patiënten ligt op de buik. Wanneer die patiënten gereanimeerd worden, verliezen dokters kostbare tijd, aangezien ze de patiënten eerst nog moeten omdraaien. Kan dat anders?
Reanimeren…
Reanimeren: elke verpleegkundige wordt er mee geconfronteerd, de één al wat vaker dan de ander. Uniforme Europese richtlijnen maken dat zorgverleners exact weten hoe ze tewerk moeten gaan. Deze richtlijnen worden vierjaarlijks geüpdatet door de European Resuscitation Council (ERC). Wanneer de situatie het echter niet toelaat om deze richtlijnen toe te passen, wordt het een moeilijkere kwestie. Als verpleegkundige intensieve zorgen hebben mijn collega’s en ik dit in levenden lijve ondervonden.
Van buik naar rug
Dankzij COVID-19 ontstonden er tal van nieuwe uitdagingen op intensieve zorgen. Eén daarvan is het reanimeren (CPR) van patiënten die op hun buik liggen, de zogenaamde prone positie. Die positie werd al in vrij uitzonderlijke gevallen toegepast op intensieve zorgen bij patiënten met ernstig longfalen. Door de huidige pandemie wordt de positie echter meer toegepast dan ooit tevoren. Tot 70% van de kunstmatig beademde COVID-19-patiënten ligt op zijn buik.
Kritiek zieke COVID-19-patiënten hebben bovendien een verhoogd risico op een hartstilstand. In medische termen noemt men dit een cardiorespiratoir arrest. Bij een hartstilstand is het van belang dat er onmiddellijk wordt gestart met reanimeren. Bij elke minuut uitstel tot reanimatie verlaagt de overlevingskans immers met 5,5 %. De patiënt dient hiervoor op de rug te liggen, zodat de hartmassage kan worden toegediend op de borstkas. Dit wil zeggen dat de prone gelegen patiënt eerst op de rug zou moeten worden gedraaid. Maar dit draaien brengt risico’s mee, voor de patiënt én zorgverlener (zie tabel). Zeker wanneer dit haastig en onvoorbereid moet gebeuren, zoals het geval is in een reanimatiesetting.
Reanimeren vanuit buikligging
Mijn onderzoeksvraag: kunnen we iemand reanimeren in buikligging? Slechts een handjevol zorgverleners zijn bekend met dit concept dat prone CPR wordt genoemd. Bovendien is de literatuur rond prone CPR beperkt, aangezien er tot voor kort weinig noodzaak was aan onderzoek. Er is echter voldoende bewijs om te stellen dat deze vorm van reanimatie effectief is. Tijdens mijn literatuurstudie vond ik voornamelijk c.s. reports waarbij prone CPR in de operatiekamer werd toegepast. In 92% van deze gevallen kon de hartstilstand worden hersteld. Prone CPR blijkt bovendien hogere bloeddrukken te genereren dan standaard CPR. De bloeddruk is tijdens een reanimatie van grote betekenis, aangezien die ervoor zorgt dat de vitale organen van bloed en dus ook van zuurstof voorzien worden en daardoor zo weinig mogelijk schade oplopen.
De conclusie van mijn onderzoek: prone CPR is een acceptabele manier om CPR toe te passen. Er zijn echter twee belangrijke vereisten. Ten eerste is het een techniek die enkel in een gecontroleerde setting kan worden toegepast (op spoedgevallen en in de operatiekamer), aangezien patiënten daar aan de bewaking zijn gekoppeld. Op die manier kan men beoordelen hoe effectief de reanimatie is. Als die ontoereikend blijkt te zijn, dient de patiënt alsnog gedraaid te worden, zodat men kan overgaan tot standaard reanimatie.
Een tweede vereiste: de patiënt dient al kunstmatig beademd te zijn. Bij patiënten die niet beademd zijn, dient men in het geval van een hartstilstand bij een COVID-19-patiënt namelijk zo snel mogelijk een kunstmatige luchtweg te voorzien in de luchtpijp van de patiënt. Het spreekt voor zich dat dit een onmogelijke opgave is wanneer de patiënt op de buik ligt.
Om verpleegkundigen correct en efficiënt te kunnen instrueren met betrekking tot de techniek stelde ik aan de hand van beschikbare literatuur en de huidige ERC-richtlijnen een algoritme en richtlijnenbundel op.
Ik ontwikkelde ook een instructievideo die bondig toont hoe zo een reanimatie in zijn werk gaat:
In de huidige pandemie is het namelijk meer dan ooit van belang dat zorgverleners in de frontlinie voorbereid zijn op situaties waarmee ze nooit eerder geconfronteerd werden…
Angela Janssen (2021). Een nieuwe blik op CPR in tijden van COVID-10: CPR in de prone positie op intensieve zorgen. Hasselt: PXL, bachelorproef bachelor na bachelor intensieve zorgen en spoedgevallenzorg. Promotor: Karine Engelen.
Angela Janssen won met haar scriptie de Bachelorprijs 2021. “Een heldere, uiterst actuele bachelorproef die aantoont dat de medische wereld voortdurend in beweging is”, sprak de jury vol lof.
Lees ook dit TVL-artikel.
