Sinds kort is het grasveld achter de PXL-Green & Tech-campus in Diepenbeek een bijenkast rijker. Dé ideale setting voor imker Sem Vanvelthoven om PXL-studenten Groenmanagement en Biotechnologie in te wijden in de wondere wereld van bijen. PXL eXperts was ‘erbij’ – pun intended – en luisterde aandachtig mee.
In het najaar van 2020 werd een bijenkast geïnstalleerd in het grasveld achter de PXL-Green & Tech-campus in Diepenbeek. Het gaat om een bijenvolkje van imker Sem Vanvelthoven, die zich engageert om geïnteresseerde studenten de beginselen van het imkeren bij te brengen. 24 studenten uit de PXL-opleidingen Groenmanagement en Biotechnologie volgden twee online introductielessen, dachten in groep na over mogelijke activiteiten en kwamen onlangs – tussen het blokken door! – even kijken tijdens een praktijkmoment op de campus. Corona gooide dit voorjaar wel roet in het eten, waardoor studenten niet zoveel activiteiten konden meevolgen of uitwerken als vooraf gepland. Toch werden we de afgelopen weken heel wat wijzer. En wat hebben we geleerd? Wel, dit zoal…
De sterke ‘watjes’ onder de honingbijen
De honingbij (Apis mellifera) kent verschillende ondersoorten. In België worden standaard drie soorten door imkers gekweekt: de zwarte bij, de Carnica-bij (Apis mellifera Carnica) en de Buckfast-bij. In Limburg gebruiken bijna alle imkers de Carnica-bijen, vanwege hun goede genetische eigenschappen: zachtaardig, weinig kans op zwermen, hoge honingproductie, vitaliteit en weerbaarheid. Sterke ‘watjes’ dus. Ook ons bijenvolkje in Diepenbeek is van de ondersoort Carnica.
Een kast kan per jaar ongeveer 25 kg honing opleveren. Uiteraard mag de imker niet helemaal wegnemen; hij moet ook brandstof overlaten voor de bijen om ze de winter door te krijgen. Soms wordt hiervoor ook suikerwater of suikerdeeg gegeven. De imker kan ook het stuifmeel van de bijen oogsten, maar algemeen geldt dat je beter van de bijen hun bouwstenen afblijft, wat we bij onze bijenkast dus ook doen…
| Wist je dat… … tijdens een bruidsvlucht, de onbevruchte koningin uitvliegt, gevolgd door een zwerm darren (mannetjes)? Het verhaal kent een luguber einde: de darren lozen hun sperma in de lucht, waarbij hun achterlijf openscheurt. Ze overleven dat – zoals te verwachten valt – niet, maar de koningin is wel bevrucht voor de komende 3 à 4 jaar en keert vol en voldaan terug naar het nest, waar ze door de werksters op haar wenken bediend wordt |
Voor vakantie amper tijd
Het werk van de imker loopt van het voorjaar tot het najaar, en is toch wel arbeidsintensief te noemen, zeker als je veel kasten hebt en die intensief opvolgt. Anderzijds is het ook een leuke bezigheid en kom je er echt wel van tot rust. Een gepassioneerde (en gepensioneerde) hobbyimker zal zijn tijd hier graag aan besteden.
Het werk van een imker bestaat hoofdzakelijk uit kastcontroles. Voor de kastcontrole hebben we nu in PXL-Green & Tech een handig hulpmiddel geïnstalleerd: de BEEP-sensor, die temperatuurs-, geluids- en gewichtsdata opvolgt. Dit laat toe om nauw op te volgen hoe het met het bijenvolk gaat en of er ingegrepen moet worden. Zo kan je inschatten wanneer het bijenvolk te groot wordt en er een zwerm zou kunnen ontstaan. Dat is op PXL trouwens ook al gebeurd: op een vrijdagnamiddag merkten de studenten buiten plots veel geluid en beweging op. Imker Sem kon die dag nog net op tijd langskomen om de zwerm te vangen, vlak voor een hevig onweer losbarstte. Eind goed al goed, al waren we wel bijna een deel van het bijenvolk kwijt!
Naast de kastcontroles houdt de imker zich nog bezig met onder meer de honingoogst (twee keer per jaar), het afschuimen, roeren en vullen van de potten met honing, de varroamijtbehandeling in de zomer, en het smelten van de ramen voor hergebruik.
En wat met de wilde bijen?
OK wat de honingbijen betreft, maar wat met wilde bijen? Een terechte vraag! Hoewel het houden van honingbijen de laatste jaren een beetje een hype geworden is en de imkercursussen al een dik jaar op voorhand volgeboekt zijn, komt er meer en meer wetenschappelijk bewijs dat men met honingbijen toch ook wat voorzichtig moet zijn. Naast honingbijen bestaat er namelijk ook een grote waaier aan wilde bijensoorten, die ook een essentiële rol spelen qua bestuiving. Honingbijen en wilde bijen kunnen in concurrentie met elkaar gaan wanneer er onvoldoende voedsel in de vorm van nectar in de omgeving aanwezig is. Massaal kasten voor honingbijen zetten in drukbevolkte steden en op plaatsen zonder veel bloemrijke natuur in de buurt, is dus geen goed idee. Op onze PXL-Green & Tech-campus zitten we echt in een groene omgeving met meer dan voldoende voedsel voor de bijen. Eén kast honingbijen zal dan ook niet het verschil maken, zeker niet wanneer er in de nabije omgeving geen andere honingbijenkasten staan.
Gaan we door te imkeren de wereld redden?
Neen, uiteraard niet: het gaat hem vooral om sensibilisering. Door PXL-studenten te laten proeven van wat imkeren inhoudt, en hen het bredere verhaal – bijvoorbeeld de concurrentie tussen honingbijen en wilde bijen – bij te brengen, worden ze zich sterker bewust van het belang van de bijen en kunnen ze dit in een urbane context plaatsen.
Nu we in september 2021 wellicht in code groen aan het nieuwe academiejaar zullen starten, is het de bedoeling dat geïnteresseerde studenten in groepjes een aantal activiteiten rond honingbijen uitwerken of helpen bij de geplande controlemomenten. Er werden al enkele leuke ideeën voorgesteld, zoals het ontwerpen van een val voor de Aziatische hoornaar, bakken installeren met planten die specifiek de wilde bijen ondersteunen, een honingetiket ontwerpen en verschillende imkertechnieken onder de loep nemen.
Wordt gegarandeerd vervolgd… En in tussentijd worden onze bijen liefdevol verzorgd door imker Sem Vanvelthoven, waarvoor hartelijk dank…
Meer info: carmen.vanmechelen@pxl.be
Realtime monitoring van onze PXL-Green & Tech-bijenkast (gewicht & geluid) vind je hier.
