Onlangs ging in de Bourla in Antwerpen het stuk ‘Vergeef ons’ van het Toneelhuis in première. Een mooie aanleiding voor een dossier over nieuw samengestelde gezinnen, gemaakt door PXL-studenten journalistiek. Of hoe jonge twintigers ons een beeld geven van familiesamenstellingen anno 2018.
Joshe Kuypers (21) ‘vlucht’ soms van thuis naar kot
’t Is hier geen hotel hé!
door David Panis
‘Ik zou later liever geen nieuw samengesteld gezin hebben’, zegt Joshe Kuypers (21). Ze woont al negen jaar samen met haar mama en broer en haar stiefvader met zijn twee kinderen. Dat verloopt goed, al kunnen er ook al eens zware discussies optreden. ‘Gelukkig kan ik altijd vluchten naar mijn kot’.
Ruim een kwart van de Vlaamse gezinnen leeft in een nieuw samengesteld gezin. Dat heeft het voordeel dat kinderen hun verjaardag en de feestdagen twee keer kunnen vieren, maar Nieuw Gezin Nederland (NGN) – de stichting voor gezinnen met kinderen uit een vorige relatie – ziet zes valkuilen in het systeem: verliezen, verschil bloedband-stiefband, verstoorde verwachtingen, verdeelde loyaliteiten, verschillende opvoedingsstijlen en verminderde controle. Die valkuilen kent ook Joshe Kuypers, die al haar hele leven in een nieuw samengesteld gezin woont. Haar ouders scheidden kort na haar geboorte. Sinds 2009 woont ze samen met haar mama en broer en haar stiefvader en zijn twee kinderen. Ondanks de enkele voordelen waarschuwt Kuypers ook voor de verborgen nadelen van de woonformule, die in de 21e eeuw de norm zal zijn.
‘Niet snel heimwee’
Wanneer kinderen terechtkomen in een nieuw samengesteld gezin, gaat dat dikwijls gepaard met vele veranderingen, zoals een verhuis en nieuwe familieleden. Verkassen naar een andere woonplaats betekent vaak ook het verliezen van de nauwe band met vrienden en familie. Kuypers zelf mist niet snel iemand. ‘Ik ging als kind ook heel graag op kamp met de jeugdbeweging, dus ik heb niet snel heimwee.
Het was wel jammer dat we onze vrienden minder zagen dan voordien, maar daardoor heb ik ook nieuwe vrienden gemaakt in onze nieuwe woonplaats. Het feit dat mijn school veel verder lag dan voordien, zorgde er wel voor dat ik al erg vroeg uit de veren moest en lang op de bus moest zitten.’
Oude koeien
De bloedband is gebaseerd op een instinct en bevat onvoorwaardelijke liefde. De stiefband daarentegen, is een voorwaardelijke relatie. Stiefouders durven al eens heftiger te reageren op het kind van de partner. ‘Dat verschil tussen bloedband en stiefband is de grootste valkuil in ons nieuw samengesteld gezin’, aldus Kuypers.
‘Het is niet zo dat mijn stiefvader meer fouten van mij ziet dan van zijn eigen kinderen. Maar wanneer er een discussie is, zal mijn mama oude koeien uit de gracht halen om ook fouten van mijn stiefbroer en -zus aan te halen. En dat vind ik jammer. Ik weet dat de biologische ouders dat doen om hun eigen kinderen te beschermen, maar soms zorgt het voor alleen nog maar meer discussies.’
‘Niet meer in de pampers’
(Stief)kinderen kunnen soms een ‘storing’ vormen voor de (stief)ouders: de partners hebben weinig tijd voor elkaar omdat de kinderen zoveel tijd vragen. Hierdoor kunnen verstoorde verwachtingen ontstaan, en het beeld van het ‘ideale gezin’ kan even verdwijnen. Wanneer de kinderen wat ouder zijn, vormt dit meestal geen probleem.
Kuypers: ‘Ik was 12 toen we met de vriend van mijn mama gingen samenwonen, en had niet het gevoel dat wij veel van hun tijd vroegen. Het is niet zo dat wij nog in de pampers zaten, maar ik kan me wel voorstellen dat wanneer dat wel het geval is, de partners inderdaad weinig tijd voor elkaar hebben. Maar dat is volgens mij ook het geval bij ‘normale’, en niet alleen bij nieuw samengestelde gezinnen.
Jaloers?
Stiefouders kunnen zich soms buitengesloten voelen door de sterke band tussen biologische ouder en kind. Zeker wanneer die twee veel gedeelde herinneringen hebben, waar de stiefouders dan niet over kunnen meepraten. Dan spreekt men over verdeelde loyaliteiten. Kuypers: ‘Dat is bij ons niet het geval. De band tussen mijn biologische papa en stiefvader is relatief goed, dus wanneer we over mijn papa praten is er geen gevoel van wrok.’
‘Ondertussen zijn mijn mama en mijn stiefvader al bijna tien jaar samen, dus hebben we samen met hem ook al veel herinneringen opgebouwd. Hij hoeft dus zeker niet jaloers te zijn.’
Strenge opvoeding
Bij nieuw samengestelde gezinnen duurt het doorgaans vier tot zeven jaar eer de twee verschillende opvoedingsstijlen zich hebben vermengd tot één gezamenlijke opvoedingsstijl. Kuypers: ‘Mijn mama en stiefvader zijn beiden nogal streng, dus dat was ik al gewend.’ (lacht) Al was het in het begin toch even aanpassen.’
‘Mijn stiefbroer en -zus moesten vroeger aan mijn stiefvader vragen om op de laptop te mogen. Wij niet. Ik vond het dus zeer gek dat zij dat moesten doen, maar ik heb me daaraan aangepast, en dus vroeg ik het ook maar.
Het feit dat wij bij mijn stiefvader gingen inwonen, maakte het er ook niet gemakkelijker op. Wij waren de “indringers”. Het was dus logisch dat wij ons wat meer moesten aanpassen. Al moet het voor mijn stiefvader ook niet gemakkelijk geweest zijn. Plots had hij twee extra kinderen die constant bij hem inwoonden. Hij zag ons meer dan zijn eigen kinderen, omdat die naar hun biologische moeder gingen door co-ouderschap. Het was voor ons allemaal dus niet gemakkelijk.’
Hotelmentaliteit
Een nieuw samengesteld gezin is niet zo eenvoudig als een ‘normaal’ gezin. In een NSG komen en gaan er kinderen. Eten ze mee of niet? Blijven ze slapen of slapen ze elders? Er is veel minder controle, omdat de situatie zo dikwijls anders is.
‘Vooral het eten is een delicaat onderwerp in ons nieuw samengesteld gezin’, lacht Kuypers. Zowel mijn mama en mijn stiefvader vinden het belangrijk om te weten wie er ’s avonds mee-eet. Wanneer dit niet goed geregeld is, krijgen we soms te horen ‘dat het hier geen hotel is’. Om dat te vermijden hebben we al een WhatsAppgroep gemaakt, maar dat systeem is nog niet vlekkeloos. Het is ook moeilijk om te zeggen wie er mee-eet en wie niet. Ikzelf zit op kot, net zoals mijn stiefzus. Mijn broer werkt en mijn stiefbroer gaat naar de hogeschool.
Vluchten
‘Ik zit op kot in Leuven, en daar ben ik blij om. Wanneer het me thuis te veel wordt, kan ik vluchten naar mijn kot. Dat klinkt misschien vreemd, maar mijn mama en stiefvader begrijpen me ondertussen.’ (lacht)
‘Ik weet wel dat ik thuis altijd terechtkan. Ook als mijn mama er niet is. Wanneer ik in panne zou staan met de auto, zou ik eerder naar mijn stiefvader bellen dan naar iemand anders. Ik weet dat ik op hem kan rekenen en dat ik bij hem terecht kan. Mijn band met hem is dus ook goed. Hij heeft me zelfs leren autorijden, en wie dát samen overleeft, kan de hele wereld aan.’ (lacht)
Tips voor (stief)ouders
Joshe Kuypers (21) leeft al heel haar leven in een nieuw samengesteld gezin. Zij is dus de ideale persoon om de (stief)ouders enkele tips te geven om het de kinderen wat gemakkelijker te maken.
1. Probeer te luisteren naar je stiefkinderen. Je zal namelijk nog een lange tijd met hen samenleven. Natuurlijk moeten de kinderen vooral naar de ouders luisteren, maar wanneer er hen iets dwarszit, probeer dat probleem dan te begrijpen.
2. Probeer elkaar beter te leren kennen. Dit kan door samen leuke dingen te doen. Ga eens wandelen of kajakken, je zal zien dat dit de band alleen maar versterkt.
3. Geef je stiefkinderen de tijd om zich aan te passen. Word niet onmiddellijk boos wanneer ze iets doen wat je niet gewoon bent. Ook voor hen duurt het even om zich aan te passen, zeker wanneer ze in een vreemd of nieuw huis moeten gaan wonen.
4. Wees geen ‘vriend aan huis’ die zomaar rondloopt in huis, maar probeer je te mengen en toon interesse in het leven van je stiefkinderen.
5. Steun elkaar. Het is voor zowel de ouders als de kinderen een moeilijk aanpassingsproces. Maar wanneer beide partijen er genoeg moeite voor doen, heeft elk nieuw samengesteld gezin kans op slagen.
‘Dat heet dan gelukkig zijn’
door Elena Parton
‘We durfden niemand iets vertellen, we wilden ook onze mama niet kwijtraken’, meent Andrea (19), studente Orthopedagogie. Na de scheiding van haar ouders maakt Andrea’s gezin een jarenlange hel mee. Haar vader berooft zich van het leven en haar moeder wordt psychisch ziek. Op elfjarige leeftijd moet het meisje de taak van haar moeder, Sarah, op zich nemen.
‘Laat op de avond waren mijn mama (56), mijn tweelingzus Alexis en ik op weg naar de garage van mama haar toenmalige vriend. Opeens werd mijn mama helemaal hysterisch. Ze begon haar hoofd tegen de auto te slaan, ze krabde in haar benen en begon haar haar uit te trekken. Het leek alsof ze bezeten was’, vertelt Andrea. Zij en Alexis waren op dat moment slechts acht jaar oud.
‘Mijn mama had de ene foute man nog maar net buitengezet, of de andere stond al klaar. Sommige relaties duurden maar twee weken, maar ze brachten elk hun eigen problemen mee’, zegt Andrea. De aanvallen van Sarah werden steeds erger. Ze was niet meer in staat om voor haar kinderen te zorgen. Andrea nam op elfjarige leeftijd de moederrol op zich.
Ik deed de was en de plas, en ik was de steun en toeverlaat voor mijn mama en zus
‘Ik probeerde mijn mama tevreden te houden om aanvallen te voorkomen. Soms stond ik een uur alleen in de winkel die mijn mama uitbaatte, omdat zij sliep en ik haar niet wakker durfde maken.’
Sprookje
‘Ik had een mama en een papa die er altijd voor me waren. Ik kreeg alle warmte en liefde die een kind zich maar zou kunnen wensen’, vertelt Andrea. Andrea is samen met haar tweelingzus geboren in juli 1998. Hun moeder had al een dochter uit een vorige relatie. Andrea vormde samen met haar ouders, haar zus en haar halfzus een gelukkig gezinnetje.
Kort voor de geboorte van Andrea en Alexis, kreeg hun vader, Wim, een rugletsel. ‘Ik heb hem nooit als ziek beschouwd. Als kind had ik soms het gevoel dat hij op bepaalde momenten een beetje stijf overkwam, alsof hij de dag voordien hard had gesport en spierpijn had’, bekent de jonge vrouw.
Andrea’s moeder poetste op vaste plaatsen en paste ook op kinderen uit de buurt. ‘We deden alles samen met de andere kinderen, van in bad gaan tot samen gaan slapen.’ Andrea en Alexis konden elke dag opnieuw genieten van een gezellig en vol huis. ‘We zaten elke dag met een tiental mensen rond tafel: mijn mama, mijn papa, Alexis, mijn halfzus en haar vriend, de broer van mij papa en de vier kindjes waarop mijn mama paste’, vertelt Andrea met een glimlach.
Wim kon door zijn rugletsel niet werken. ‘Aangezien mama en papa bijna altijd thuis waren, kon ik de hele dag genieten van hun nestwarmte. In 2004 heb ik dan ook de mooiste dag van mijn leven beleefd. Dat was de dag van mijn ouders hun bruiloft. Heel het huwelijk was net een sprookje. We zongen er allemaal samen ‘Dat heet dan gelukkig zijn’ van Ann Christy. Dat was papa’s lievelingsliedje. Wanneer ik en mijn zus het nummer horen, barsten we nog steeds in tranen uit.’ Twee jaar later was hun sprookje voorbij.
Verlies
Andrea en Alexis kregen te horen dat hun moeder een nieuwe man had leren kennen. ‘Ik was compleet overstuur. Ik wilde niet dat mijn mama en mijn papa uit elkaar gingen. Ik was gelukkig, en ik zag geen reden waarom mijn ouders dat niet zouden zijn’, vertelt Andrea.
Na een huwelijk van twee jaar startte Andrea’s moeder de scheiding. ‘Volgens mijn moeder was mijn vader vaak depressief en lichtjes paranoïde, maar daar had ik voordien nog nooit iets van gemerkt.’ Andrea verhuisde samen met haar moeder en haar nieuwe vriend en haar zus van Leuven richting Tienen. ‘Het was een compleet onbekende omgeving, weg van alles en iedereen die me dierbaar was.’
Pas bij de scheiding vertelde mijn vader openlijk dat hij zijn leven beu was. Opeens was dat nog het enige wat uit zijn mond kwam.
In juni 2006 belde Wim naar Andrea’s moeder en vertelde hij haar dat hij een overdosis medicijnen had genomen. Sarah belde het ziekenhuis om hem te laten opnemen. Maar toen de ziekenwagen aankwam, zei Wim dat er niets aan de hand was.
‘De volgende dag belde mijn mama mijn papa opnieuw en opnieuw, maar ze kreeg niemand aan de lijn, tot de politie opnam en zei dat haar man zelfmoord had gepleegd’, vertelt Andrea. Dezelfde avond kregen Andrea en haar zus het vreselijke nieuws te horen. ‘Ik heb uit angst liters tranen gehuild, maar pas op de begrafenis drong het tot me door. Daar ben ik opnieuw hysterisch beginnen huilen. In de auto schreeuwde mijn mama dat het genoeg was. Ik ben zo erg geschrokken dat ik niet meer durfde huilen.’
Opname
De moeder van Andrea en Alexis zocht hulp voor haar dochters. De zussen werden elk één maand opgenomen in de Medisch Psychologische Kliniek in Leuven. Sarah had in tussentijd een huisje gehuurd aan een tankstation. Daar ging ze wonen met haar kinderen en haar vriend en een winkel uitbaten. Ze hadden terug een houvast, maar daar kwam alweer snel een einde aan.
‘Mijn mama haar vriend was opeens niet meer de droomman die ze dacht dat hij was. Hij misbruikte mij en mijn zus. Toen mijn mama dat ontdekte, heeft ze hem meteen buiten gegooid’, vertelt Andrea. Op dat moment werd het voor de zussen heel duidelijk dat het helemaal niet goed ging met hun moeder.
De situatie ging van kwaad naar erger. Andrea’s moeder werd steeds afhankelijker van haar hulp. Haar zakenpartner had alle winst opgeëist, dus het gezin in schulden moest met heel weinig geld rondkomen. Voedselpakketten en kleren haalden ze bij de Bezorgd Om Mensen vzw in Tienen. Sarah was bijna altijd thuis, maar was niet in staat om het huishouden te regelen. Met twee honden en vijf katten erbij werd het huis smerig. ‘Ook verzamelde mijn mama vanalles en nog wat, het hele huis leek een vuilnisbelt’, vertelt de studente.
Andrea en Alexis volgden op dat moment therapie bij het Centrum van Geestelijke Gezondheid in Tienen. Ze durfden niet eerlijk te zijn over hun situatie, want dan zouden ze weggehaald worden van hun mama. ‘We wilden niet ook haar kwijtraken.’
De moeder van Andrea en Alexis werd suïcidaal. ‘Tientallen zelfmoordpogingen hebben mijn zus en ik proberen te voorkomen.’
Na school liepen we snel naar huis, en hoopten we dat we onze mama niet dood zouden aantreffen.
De moeder van Andrea en Alexis nam een klant van de winkel in huis. Ze hoopte dat hij wat hulp kon bieden. ‘Ik klampte me aan hem vast,’ vertelt Andrea, ‘ik had de dood van mijn papa niet verwerkt en kon het niet meer alleen dragen.’
Alles achterlaten
Door het vele verhuizen volgden Andrea en Alexis les op drie lagere scholen. ‘Telkens opnieuw moesten we alles achterlaten. Daardoor hebben we nooit echt vrienden gehad. Ik werd ook gepest, omdat ik obesitas had’, vertelt Andrea.
De situatie escaleerde opnieuw. De man die Sarah in huis had gehaald, werd gewelddadig. ‘Hij sloeg mijn mama een aantal keer volledig in elkaar. Nadien kwam hij altijd vol berouw naar mij, en steeds opnieuw geloofde ik dat hij ging veranderen.’
‘De man profiteerde van ons. Hij manipuleerde mij volledig en dat heeft me psychisch volledig gekraakt. Ik kon op niemand rekenen, laat staan vertrouwen. Alles was een grote leugen.’ Alexis is toen bij hun halfzus ingetrokken. Andrea durfde niets te doen uit angst voor de gevolgen. In 2013 werd ze opgenomen in het psychiatrisch ziekenhuis van Kortenberg.
‘De opname opende mijn ogen en gaf me de mogelijkheid om alles vanaf een afstandje te bekijken’, vertelt Andrea. Na de opname verbleef ze een jaar op internaat. In de weekends ging Andrea naar huis. ‘Mijn mama had mijn gsm-oplader afgepakt omdat ik wou bellen naar mijn zus als ik het moeilijk had. Tegen haar vriend vertelde ze dat ze dat helemaal niet had gedaan.’ Dit was voor de dertienjarige Andrea de druppel: ‘Ik heb al mijn kleren ingepakt en ben naar mijn oma gegaan’.
Het intrekken bij haar oma liep eerst niet van een leien dakje. ‘Ik zag mijn oma als een boze heks, want dat is het beeld dat mijn mama over haar had geschetst. Mijn oma wees me continu op het feit dat ik te dik was en als kind kreeg ik nooit een dessert.’
Nieuw begin
‘Mentaal was het eerst een hel’, vertelt Maria, oma van Andrea. ‘Ik piekerde en maakte me continu zorgen om haar. Het was wel een geruststelling dat Andrea eindelijk in een zorgzame en veilige omgeving zat.’
De relatie tussen Sarah en haar moeder is slecht. ‘Mijn mama en mijn oma spreken ondertussen al tien jaar niet meer met elkaar. Mijn oma heeft de keuzes die mijn mama heeft gemaakt nooit begrepen.’ Nu woont Andrea al vier jaar bij haar oma.
Ik ben gelukkiger dan ooit. Mijn oma biedt mij rust en structuur. Eindelijk is er iemand die voor mij zorgt.
Volgens haar oma is Andrea gevormd door alles wat ze heeft meegemaakt. ‘Vroeger was ze snel boos, en heel gesloten door al haar zorgen en het gemis van aandacht. Nu is ze open, sociaal en een echt lachebekje. Ze geeft me veel dankbaarheid en genegenheid.’
‘Ik ben 38 kg afgevallen en ben al anderhalf jaar gelukkig met de man van mijn leven’, meent de optimistische Andrea.
Geluk
‘Maar ze deed en doet alles met de beste bedoelingen’, meent Andrea. Al zorgt de generatiekloof soms wel voor kleine conflicten. ‘Soms kan ik wel eens vloeken als ze wat conservatiever is, maar ze is in een hele andere tijd grootgebracht. Ook kan ze wel eens haar mening doordringen, maar dat weegt niet op tegen de voordelen. Het is enkel jammer dat het met z’n tweeën soms wat eenzaam is.’
Andrea’s contact met haar mama is verdwenen naar de achtergrond, maar met haar zus blijft ze heel hecht. Alexis en Andrea delen een studio in Antwerpen, en na jaren apart te leven, zijn ze terug samen. Enkel in de weekends en vakanties gaan ze naar huis.
‘Mijn mama is stabieler dan vroeger, maar ik laat haar mijn leven niet meer bepalen’, vertelt Andrea. Sarah is gediagnosticeerd met Borderline en het Chronisch Vermoeidheidssyndroom. Andrea zit ondertussen in haar tweede jaar Orthopedagogie. De keuze van haar studie heeft ze heel bewust gemaakt: ‘Ik wil met mijn ervaring andere mensen helpen. Liefst wil ik werken met gezinsvervangende situaties, want dat vind ik het allerbelangrijkste.’
Andrea blijft ondanks alles wat ze heeft meegemaakt, positief in het leven staan. ‘Ik mis de gezellige bende van vroeger nog elke dag. Maar ik ben ontzettend dankbaar voor wat ik heb. Ik heb een stabiele thuissituatie, enkele fantastische vrienden en een goede relatie met mijn zussen. Mijn studies lopen ook heel goed en ik heb de beste vriend die ik me maar kan wensen. De toekomst ziet er rooskleurig uit. Nooit zal ik de hoop opgeven, ik geniet van de kleine dingen in het leven en wat er ook zal en kan gebeuren, ik blijf altijd positief.’
Om privacyredenen zijn de namen in bovenstaand artikel gefingeerd.
Eleni (21) kan het niet vinden met de vriend van haar moeder
‘Hij jaagt me thuis weg via zijn gedrag’
door Melissa Awouters
Eleni Valor Lopez (21) was veertien toen ze met haar moeder ging inwonen bij die haar nieuwe vriend. Tussen Eleni en die nieuwe man des huizes heeft het nooit echt geboterd. Met de eerste vaderfiguur in haar leven had Eleni wel een hechte band, maar die verwaterde toen ze als zevenjarige ontdekte dat deze man niet haar biologische vader was. Haar echte biologische vader vond ze onlangs terug via het internet, maar ze heeft niet de behoefte om nu nog een nauwe band met hem op te bouwen.
Tussen Eleni en Johan (54) verloopt het contact al sinds die beginfase heel erg stroef. ‘Vlak daarvoor woonde ik met mijn moeder op een appartement. We woonden er alleen en hadden zo goed als geen geld,’ vertelt Eleni. Op het eerste gezicht leek de verhuizing naar een nieuwe omgeving dus een frisse start voor de jonge puber. Een nieuwe school, nieuwe vrienden en thuis voortaan weer meer dan genoeg eten op tafel. Maar daarbij hoorde ook een nieuwe man onder hetzelfde dak. ‘Toen ik jonger was durfde ik wel eens een grote mond open te trekken en dat leidde tot heel explosieve situaties. Soms kwam het zelfs bijna tot fysiek contact. Naarmate ik ouder werd leerde ik zwijgen en toen ging alles echt goed tussen ons. Tot op een bepaald moment ook die bubbel gebarsten is. Ik heb het gevoel dat ik niet met hem kan samenleven, dus het was gewoon een kwestie van tijd. Momenteel ben ik dan ook weg van huis en woon ik even bij een goede vriend.’
Eleni is inmiddels 21 en werkt hard aan haar toekomst als videograaf. Aan doorzettingsvermogen of zelfstandigheid ontbreekt het haar niet, dat heeft ze wel verworven de afgelopen jaren. Wanneer Johan op zakenreis was, verbleef ze regelmatig thuis. Maar van het moment dat hij naar huis keerde, probeerde Eleni het daar zoveel mogelijk te mijden. Wat begon als een vlucht uit een gespannen gezinssituatie, groeide uit tot het systematisch ontwijken van haar eigen thuis. Vaak bleef ze lange dagen weg. Dan was ze ergens bij vrienden of bezig met haar ontluikende passie voor video. Alles beter dan in dat huis ‘opgesloten’ te zitten met hem. ‘Dat het nooit echt geklikt heeft met de vriend van mama heeft mijn jeugd enorm beïnvloed. Ik heb het er nu nog altijd moeilijk mee. Uiteindelijk blijf ik weg bij mama omdat ik niet met hem kan samenleven.’
Het antwoord op de vraag waarom het niet klikt tussen haar en Johan, is volgens Eleni deels te vinden op zijn werk: hij heeft een topfunctie. ‘Het enige wat hem voor die periode met ons bezig hield, is zijn werk. Daar moest hij voortdurend bevelen geven en die eigenschap is een onderdeel van zijn karakter geworden denk ik. Die werkethiek neemt hij in ieder geval mee naar zijn privésfeer.’ Eleni heeft het gevoel dat ze voortdurend onder zijn enorme druk staat. ‘Wat ik ook doe, het is nooit goed voor hem. Het lijkt alsof hij altijd iets weet te vinden om over te klagen. Ga ik verder studeren, dan is het niet goed. Ga ik werken, dan is het ook niet goed.’ En daar knelt het voor Eleni. ‘Ik heb al vaker gedacht “niet zeuren, je bent mijn vader niet”, en ergens is dat een beetje bot. Ik vergeet de dingen niet die hij wél voor mij gedaan heeft. Maar in het licht van de manier waarop hij met mij omgaat, stellen die dingen helaas veel minder voor.’ Dat is ook niet altijd eenvoudig voor de moeder van Eleni zelf. ‘Mama probeert me dan te wijzen op de dingen die hij wel voor me doet, maar daarmee worden de afgelopen acht jaar vol frustraties niet meteen opgelost. Ik voel me al jarenlang gekleineerd door hem en dat verdwijnt niet zomaar.’
Toch is het meer dan twee karakters die gewoon slecht met elkaar overweg kunnen. Johan had geen kinderen van zichzelf en dan kwam er plots een puberende jongedame in huis, die duidelijk wist wat ze wou. ‘Ik denk dat het ook wel een belangrijke rol speelt dat hij nooit zelf kinderen heeft gehad. Hij heeft nooit echt goed geweten hoe hij met mij moest omgaan,’ verklaart Eleni. ‘Ik heb altijd gedacht dat hij gewoon geen idee had van hoe hij moest omgaan met kinderen. Maar als ik hem dan bezig zie met de kleine kinderen van zijn zus, zie ik wel een soort vader in hem,’ gaat ze verder. ‘Toch leeft hij daar uiteindelijk niet mee onder één dak. Daar ligt het verschil volgens mij.’
Eleni probeerde al haar frustraties vijf jaar geleden al eens van haar af te schrijven in een persoonlijke brief gericht aan Johan. ‘Ik heb hem al geconfronteerd met hoe hij zich thuis gedraagt. Dan verloopt alles weer even vlot voor een week of twee, maar ik heb het gevoel dat ik nooit echt tot hem kan doordringen. Alsof hij in zijn eigen wereld leeft en ik daar niet met hem kan communiceren.’ Dat Eleni momenteel uit huis is vanwege hem, lijkt ook nog steeds niet bij hem te zijn doorgedrongen. ‘Hij vraagt voortdurend aan mama wanneer ik terugkeer. Hij lijkt er geen flauw benul van te hebben dat hij degene is die me thuis wegjaagt. Misschien schuif ik binnenkort wel opnieuw een brief onder zijn neus.’ Afgelopen zomer trok Eleni naar een meditatiekamp in Thailand. Daar werd ze, tijdens twee weken waarin verbale communicatie met anderen zo goed als volledig verboden was, ineens geconfronteerd met al haar opgekropte emoties. Ze schreef voor de tweede maal een brief voor Johan waarin ze probeert tot hem door te dringen. ‘Ik heb die brief al acht maanden voor hem klaarliggen. Elke keer als ik besluit dat ik het eindelijk ga voorlezen, gebeurt er weer iets waardoor ik vind dat hij die uitleg niet waard is.’ Maar dat wil niet zeggen dat ze helemaal niet meer verlangt naar een dag waarop ze samen door één deur kunnen. ‘Het zou zo opluchtend zijn als ik eindelijk het gevoel zou hebben dat hij een echte vader voor mij kan zijn.’
De definitie van een vader
‘Wat is uiteindelijk de definitie van een vader?’, vraagt Eleni zich luidop af. ‘Een man die er altijd voor zijn kind is, ondanks alles. Maar dat zie je niet vaak gebeuren. Geloof me, je mag heel blij zijn als alles in je gezin nog aan elkaar vasthangt.’ Dat beseft Eleni maar al te goed. Het is niet zo dat ze nooit een vaderfiguur in haar leven gekend heeft. Tot rond haar tiende verjaardag vormde ze een ‘normaal’ gezin met haar moeder en die haar toenmalige partner, van wie Eleni ook dacht dat hij haar biologische vader was. ‘Ik zag hem echt wel als een vader.’ Die droom stortte in toen Eleni als zevenjarige haar geboorteakte in handen kreeg en ontdekte dat die man die haar al die tijd had opgevoed, niet haar bloedverwant was. ‘We hadden best een goede band en ik vind het moeilijk om over hem te spreken,’ vertelt ze. ‘Maar toen ik als kind ontdekte dat hij biologisch gezien niet mijn echte vader was, veranderde er iets in mijn hoofd. Ik was nog jong en wist niet goed hoe ik ermee moest omgaan.’ Nadat haar moeder enkele jaren later met hem uiteenging, verwaterde die hechte band dan ook. Al heeft Eleni daar ondertussen wel wat spijt van. ‘Vorige maand liep ik even rond met de gedachte om terug contact te zoeken met hem. Maar ik vraag me af hoe dat moet overkomen… Het is best beangstigend om terug contact te zoeken na al die verstreken jaren, maar misschien doe ik het wel.’
Via Facebook ontdekte Eleni onlangs dat ze ergens nog een halfbroer en –zus heeft rondlopen. Via diezelfde broer en zus vond ze ook haar biologische vader terug en na twintig jaar stonden de twee voor het eerst oog in oog met elkaar. ‘Die eerste ontmoeting verliep anders dan ik verwacht had,’ vertelt Eleni. ‘Op dat moment was ik heel blij en ik begon onverwacht te wenen toen ik zijn omhelzing voelde. Maar tegelijkertijd was het ook heel vreemd, want ik had voorheen nog niet eens een beeld van hoe mijn hij eruit zou zien.’
‘Hij zoekt nu nog wel regelmatig contact via het internet, maar ik voel niet de behoefte daar veel dieper op in te gaan,’ gaat ze verder. ‘Ik weet niet echt waarom, maar ik heb hem tot nu toe nog nooit nodig gehad en dat gaat nu niet opeens veranderen. Je kan moeilijk iemand missen die nooit echt in je leven geweest is.’
Sanne (21) geniet weer van het leven
‘Het perfecte gezin, daar hoort mijn stiefvader bij.’
door Britt Somers
Bij een stabiele gezinssituatie wordt al gauw gedacht aan ‘vader, moeder en kinderen’, idealiter allemaal biologische familie. Steeds meer koppels zetten echter een punt achter het huwelijk, ondanks hun kroost. ‘En hoe dan verder met de kinderen?’ Voor Sanne en haar jongere broer Jeroen was dit geen probleem. Na een periode door hun vader geterroriseerd te zijn, is hun moeder van hem gescheiden. Nu wonen ze op een nieuwe plek en kunnen ze weer genieten van het leven. Dat allemaal met een nieuwe vader.
Over het algemeen lijkt het klassieke gezinsbeeld het beste te zijn, maar soms zijn er uitzonderingen, zoals bij Sanne (21). Haar biologische vader maakte haar en haar familie het leven zuur. Nu woont zij samen met haar moeder, stiefvader en jongere broer. ‘De man in ons gezin is weliswaar niet mijn biologische vader, maar voor mij voelt dit als de perfecte gezinssituatie. Ik kan alles bij mijn stiefvader kwijt, hij is echt een vaderfiguur voor mij en mijn broertje.’
‘Scheiding? Graag!’
‘Ik was dertien toen mijn ouders uit elkaar gingen. Dat ging helaas niet zonder slag of stoot. Mijn vader bleek een ander te hebben. Toen we dit ontdekten, werd hij heel gemeen tegen mij en mijn broertje. Hij is nooit een lieve vader geweest, maar na die ontdekking sloeg de vlam in de pan. Voor alles wat hem niet zinde werden we bestraft. Hij heeft zelfs een keer Jeroen geslagen toen hij niet meteen op een vraag antwoordde.’ Voor Sanne voelde leven met haar biologische vader als een hel. De huiselijke, warme sfeer waarin kinderen horen op te groeien ontbrak totaal. Door de jaren heen werd de psychische mishandeling steeds erger. Toen daar ook nog fysieke mishandeling bij kwam, was het goed geweest. Sannes moeder regelde een officiële scheiding en verhuisde met haar kinderen terug naar haar geboortedorp.
Sanne vertelt: ‘Mijn vader was woest toen we vertrokken. Hij jammerde dat zijn kinderen hem werden afgepakt. Of hij zelf inzag dat het zijn eigen schuld was weet ik niet, maar als volwassen man moet je toch doorhebben dat het niet normaal is om zo met je kinderen om te gaan. In de rechtszaal deed mijn vader zich voor als een zielige man die werd opgelicht door zijn vrouw. Gelukkig kwamen wij ook aan het woord, en de rechter geloofde ons. Mijn moeder kreeg de volledige voogdij. Voor mijn vader was dat een flinke klap, maar ik was er blij mee. We konden eindelijk aan een nieuw hoofdstuk beginnen.’
In 2014 kreeg Sannes moeder een nieuwe partner. Het was even moeilijk voor de kinderen om een man in het hechte gezin toe te laten, maar al gauw merkten ze dat deze man anders was dan hun vader. ‘Zijn gezelschap deed ons goed. We gingen samen leuke dingen doen en hij hielp mijn moeder heel veel. Ik zag dat ze opfleurde, en het maakte haar ook weer zelfverzekerder. Mijn broertje moest er wel erg aan wennen. Hij wist niet beter dan dat een man in huis onaardig was, en het voelde voor hem in het begin niet prettig. Uiteindelijk kreeg hij toch meer vertrouwen.’
Confrontaties
Helaas duurde het nog even voordat de rust was teruggekeerd in het leven van Sanne en haar familie. ‘Mijn vader bleef me achtervolgen, ondanks dat de voogdij volledig bij mijn moeder lag. Hij wilde per se contact houden, maar wij probeerden dat op alle manieren te vermijden. Toen ik mijn diploma op de middelbare school haalde, heeft hij naar de school gebeld om te vragen of ik geslaagd was.’ Sanne en Jeroen werden niet met rust gelaten. Als haar vader hen niet kon bereiken, dan probeerde hij het steeds op een nieuwe manier. Op social media zijn ze daarom nog steeds anoniem. Hem blokkeren hielp niet, want dan maakte hij gewoon een nieuw account aan om ze te stalken. ‘We kwamen hem een keer tegen op een voetbalwedstrijd van mijn broertje. Hij bleek via een nicht gehoord te hebben dat Jeroen daar speelde, en heeft toen op de website van de club allerlei informatie opgezocht. Wij schrokken natuurlijk enorm dat hij daar was, maar we hebben ons sterk opgesteld en hem totaal genegeerd.’
‘Voor mijn stiefvader was het vooral rond de periode van de rechtszaak lastig. Het ergste deel was toen mijn ouders net uit elkaar waren, daar was hij gelukkig niet bij. De zaak liep echter nog toen hij mijn moeder ontmoette, dus hij heeft toch nog een deel van die ellende meegekregen. Mijn stiefvader wist dat hij de lasten erbij zou krijgen toen hij bij ons introk. Hij werd er mee geconfronteerd, maar heeft het volledig geaccepteerd. Hij merkte dat mijn biologische vader het mijn moeder lastig maakte, en dat stoorde hem. Ondanks dat hij op papier buiten deze zaak stond, zag hij wel wat er gebeurde. Hij zag ook onze emoties, en het deed hem pijn om ons zo te zien.’
Oude littekens, nieuwe start
Het hele verhaal met haar biologische vader heeft Sanne wel sterker gemaakt. ‘Ik had het natuurlijk liever anders gehad, maar nu is mijn leven goed en ik zal absoluut niet klagen. Ik probeer zo veel mogelijk vooruit te kijken. Ik zit nu in het tweede jaar van mijn opleiding geneeskunde. Mijn middelbare school heb ik gelukkig goed kunnen afronden waardoor ik deze kans kreeg. Jeroen heeft er helaas meer moeite mee. Hij heeft over twee jaar zijn eindexamen, maar het gaat erg moeizaam op school en hij weet niet wat hij voor vervolgopleiding zou willen doen. Hij was nog jonger toen we bij mijn vader weggingen, en ik denk dat vooral de psychische mishandeling zijn sporen heeft achtergelaten. Continu werd hem gezegd dat hij nutteloos was en alleen maar een last. Dat heeft hem heel onzeker gemaakt. Hij heeft echter veel meer in zich dan hij denkt. Zijn gevoelens durft hij helaas niet uit te spreken, misschien ook omdat het soms nog onwennig is om een man in huis te hebben die wel aardig voor hem is.’ Opgroeien met een slecht beeld van een vader zit in hem gebeiteld, en zelfs de warmte van de stiefvader kan daar niet tegen helpen. ‘Het is en blijft je stiefvader, en je biologische vader is en blijft een rotzak die je niks dan ellende heeft gebracht.’
‘Mijn moeder heeft nog altijd veel wraakgevoelens en woede naar mijn vader. Dat zal altijd wel zo blijven, denk ik. Je deelt je leven met iemand, en vervolgens bedriegt diegene je en mishandelt hij je kinderen. Ze is heel sterk en heeft zich niet laten kleineren, maar zelfs de sterkste mensen worden geraakt door zoiets. Van de ene kant had ze het natuurlijk anders gewild, maar van de andere kant is ze heel blij dat ze nu samen is met iemand die wel lief is voor ons. Omdat onze stiefvader zo goed als een biologische vader voor ons is, voelen we niet het ‘gat’ dat andere kinderen met gescheiden ouders misschien voelen.’
‘Mijn stiefvader is nu mijn echte vader’
Meteen na haar achttiende verjaardag heeft Sanne haar achternaam laten veranderen. ‘Officieel, via de koning’, vertelt ze trots. ‘Ik wilde niet meer geassocieerd worden met die man of zijn familie. De ouders van mijn vader hebben niks meer laten horen na ons vertrek. Nu ik ouder ben, deert het me niet meer, maar toen waren we nog kleinere kinderen. Die laat je toch niet zomaar in de steek als grootouders?’
Sanne is definitief af van haar biologische vader en zijn familie, wat voelt als een opluchting. ‘Dat mijn moeder is weggegaan bij mijn vader, snap ik helemaal. Anderen zullen misschien zeggen: ‘wat jammer dat je ouders gescheiden zijn’, maar mijn vader was zo’n eikel dat ik blij ben dat we hem kwijt zijn. We zouden anders alle drie kapot zijn gegaan. In sommige gezinnen kunnen kinderen het niet goed vinden met hun stiefvader, maar bij ons is dat helemaal niet zo. Ik weet dat hij niet mijn biologische vader is, maar zo voelt hij voor mij wel. Ik ben blij dat hij er voor ons is. Hij is de vaderfiguur voor ons, die onze biologische vader nooit is geweest.’
Om privacyredenen zijn de namen in dit artikel gefingeerd.
Opnieuw (h)echt?
door Hanne De Tant
ANTWERPEN – Ondanks hun jonge leeftijd hebben Thomas en Sara al een breuk, een huwelijk en opnieuw problemen binnen het nieuwe, samengestelde gezin meegemaakt. Met de steun van hun stiefzussen moet een relatietherapeut de situatie terug rechttrekken.
Vijf jaar geleden trouwden Pieter en Silvie en ontstond er een nieuw samengesteld gezin. Ook al gaat het moeilijk in een nieuw, samengesteld gezin: niets is verloren. Pieter en Silvie kregen verschillende opdrachten mee naar huis van de relatietherapeut om hun problemen stap voor stap op te lossen. Niet alleen hun band is zich aan het herstellen, maar ook de band tussen Pieter, Thomas en Sara. Zijn eigen kinderen zijn vooral blij dat hij niet bij de pakken blijft zitten en het nieuwe gezin terug een frisse adem wilt inblazen.
Isabelle en Jill
Zes jaar geleden veranderde het leven van Isabelle (20) en Jill (23) voorgoed. Pieter (49), hun vader, kwam thuis met het nieuws dat hij verliefd was geworden op een andere vrouw – Silvie (45) – en dat hij vanaf nu zijn leven met haar wilde delen. Dit was een slag in het gezicht van het gezin dat altijd hecht was geweest en nooit serieuze problemen of ruzies had meegemaakt. Na de breuk namen ze tijdelijk afstand van hun vader. Tijd en ruimte om te verwerken. Dat was wat de twee kinderen nodig hadden. Zomaar, zonder waarschuwing en zonder vraag ernaar, kregen ze een tweede gezin.
Verdriet, verbazing en verwerking waren de kernwoorden van de periode die volgde. Uiteindelijk maakten Isabelle en Jill de klik en lieten de nieuwe vlam van hun vader in hun leven toe.
Thomas en Sara
Op dat ogenblik leefden de kinderen van Silvie – Thomas (10) en Sara (12) – in co-ouderschap. De ene week bij papa, de andere week bij mama. Ze zochten troost bij elkaar en bij vriendjes in de klas die in dezelfde situatie zaten.
Nog ver van volwassen begrepen de kinderen toch dat uit elkaar gaan de beste oplossing was. Hun ouders waren weer gelukkig. Dit voelden ze zelf ook want de sfeer was weer positief, zowel bij papa als bij mama. En dit was nog maar het begin.
Mama Silvie wist na een tijd te vertellen dat ze opnieuw verliefd was. Deze man, Pieter, maakte haar opnieuw gelukkig. Thomas en Sara zouden er ook meteen twee grote zussen bij krijgen. Dat was iets wat de jonge speelvogels alvast leuk in de oren klonk.
Opnieuw het bootje in
De eerste keren dat de kinderen elkaar ontmoetten, waren niet moeilijk maar soms nog wel ongemakkelijk. Ook tussen Jill, Isabelle en hun plusmama Silvie ging het nog wat stroef. Na alles wat er gebeurd was in het verleden, konden ze niet van de ene dag op de andere een nieuw gezin vormen. Ook de mama van Jill en Isabelle vond het moeilijk wanneer haar kinderen hun vader gingen bezoeken omdat ze dan in hetzelfde huis zaten als ‘hààr’ (hun stiefmoeder dus).
De ontmoetingen werden na een tijd gemakkelijker en zelfs bijna aangenaam. Het knagende gevoel dat hunkerde naar het verleden, kon stilletjes aan plaatsmaken voor een nieuw leven. Dit ging ook niet ongemerkt aan Pieter en Silvie voorbij. Met de dag werden ze steeds meer verliefd en hun kinderen konden het allemaal goed vinden met elkaar. Tijd voor de volgende stap dus.
Silvie was nog nooit getrouwd geweest. Pieter wel, maar om zijn kersverse vriendin gelukkig te maken, vroeg hij haar ten huwelijk. Dit was iets dat Isabelle en Jill niet verwacht hadden. Hun vader ging voor de tweede keer het ja-woord zeggen? Het huwelijk van hun eigen ouders was iets waar ze enkel verhalen over hadden gehoord. Opnieuw kwam er een wringend gevoel naar boven. Dit ging allemaal zo snel en moést dit wel? Moést er echt een trouw en een feest en een ring bij komen kijken terwijl dit allemaal nog zo nieuw was?
Voor iedereen het goed en wel besefte was de grote dag aangebroken. Iedereen gelukkig: het (officiële) begin van een nieuw gezin. Toch vloeide er hier en daar een traantje, vooral bij Isabelle en Jill. De trouw betekende dat hun mama en papa nooit meer bij elkaar zouden komen. Dat besef was er al langer, maar nu werd het allemaal zo echt.
En ze leefden nog lang en gelukkig (?)
Nadat Pieter en Silvie in het huwelijksbootje waren gestapt, liep alles op rolletjes. De band tussen de kinderen werd hechter. Isabelle, die altijd de jongste was geweest, had nu een jonger broertje en zusje voor wie zij een voorbeeld was. Thomas en Sara keken echt op naar hun oudere zussen en voor Silvie was het leuk dat ze steeds een helpende hand had om voor haar kinderen te zorgen. Papa Pieter leek ook terug gelukkig te zijn en vervulde zijn rol als echtgenoot, papa én pluspapa naar behoren.
Zo ging het jaren door. Zonder problemen en zonder hevige ruzies. Enkel rozengeur en maneschijn. Maar mooie liedjes duren niet eeuwig. Jill en Isabelle gingen zo vaak mogelijk naar Antwerpen om hun vader te bezoeken. Het was altijd leuk om Thomas, Sara en Silvie dan ook terug te zien. Nooit leek er een haar in de boter te zitten en het was bijna letterlijk altijd feest. Achteraf bleek dat dit het laatste jaar enkel schijn was. Achter de schermen was de verliefdheid al een tijdje aan het wegebben en maakten Pieter en Silvie steeds meer ruzie.
De kinderen, het werk, tijd voor elkaar, andere vrouwen… Ook de kleinste dingen werden een reden om ruzie te maken. Pas na een tijd werd dit duidelijk voor de kinderen zelf. Pieter was niét de papa van Thomas en Sara dus waarom zouden ze luisteren naar hem? Ook Jill en Isabelle merkten een verandering van sfeer tijdens hun bezoeken. Tot zover niks abnormaal, toch? Verliefdheid gaat over in een houden van en koppels maken nu eenmaal ruzie… toch…?
Bedrog laat opnieuw zijn gezicht zien
De papa van Isabelle en Jill was in het verleden al eens in de fout gegaan. Zo was hij namelijk ook bij Silvie terecht gekomen. Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen wordt wel eens gezegd. Dat dachten Pieters kinderen ook. Niets is minder waar. Silvie vertelde na een tijd eindelijk wat er nu echt speelde tussen haar en haar echtgenoot. De teleurstelling bij Jill en Isabelle was onmetelijk groot. Hoe kon hun vader nadat hij voor de tweede keer een leuk gezin had, alles weer dreigen kapot te maken?
De spanningen tussen het koppel liepen de laatste tijd hoog op. Het ging steeds moeilijker tussen Pieter en de kinderen van Silvie. Puberteit is nu eenmaal iets waar alle kinderen door moeten en aangezien Pieter hier al eens ervaring mee had, was een tweede keer misschien te veel. Dit veroorzaakte een afstand tussen hem en Silvie. Pieter voelde zich aan de kant geschoven omdat zijn vrouw het opnam voor haar kinderen en zij niet wilde dat hij zo streng was voor hen. De kinderen wisten dit en maakten daar handig gebruik van. Hoe graag ze Pieter ook hadden, hij was niet meer de leuke, grappige man die hij in het begin was.
Liefde is een werkwoord
Hoewel de kinderen onderling wel goed overeenkwamen, liep het vooral stroef tussen Pieter en Silvie onderling. Thomas en Sara voelden dit en hun relatie met Pieter werd ook steeds moeilijker. Wanneer Jill en Isabelle op bezoek kwamen, werd de sfeer wat meer ontspannen. Er werd gelachen en Pieter was altijd blij om zijn eigen kinderen nog eens te zien. Want zo is het nu eenmaal. Thomas en Sara zijn niet zijn eigen kinderen en dat werd met de jaren steeds meer en meer duidelijk.
Pieter en Silvie namen uiteindelijk de beslissing om de problemen niet verder te laten aanslepen en in relatietherapie te gaan. Hun hart luchten bij een professional kon hun leven als koppel misschien weer op de rails krijgen. De relatietherapeut had al heel wat ervaring opgedaan in verband met nieuw samengestelde gezinnen. Elk koppel, ook Pieter en Silvie, moest ze eraan herinneren dat een eigen gezin betekent dat je dagelijks moeite moet doen voor elkaar. Maar twee gezinnen combineren betekent dat iedereen méér dan zijn eigen steentje moet bijdragen. En communicatie. Laten we vooral communicatie niet vergeten, ook al is het met een bende onmogelijke pubers.
Om privacyredenen zijn de namen in dit artikel gefingeerd.
Yoran (20) maakt deel uit van een nieuw samengesteld gezin van acht personen
‘Mijn jongste stiefzussen komen vaak ongevraagd mijn kamer binnen, daar kan ik echt niet tegen’
door Stef Jacobs
DIEPENBEEK- Yoran Claesen (20) uit Diepenbeek maakt sinds 2015 ook deel uit van een nieuw samengesteld gezin. ‘Ik maakte me vooral zorgen om het feit dat die nieuwe vriendin van mijn vader drie dochters heeft.’ Vooral de twee jongste stiefzussen zorgen bij hem wel eens voor grote ergernissen.
Na de scheiding van zijn ouders trok stiefmoeder Petra samen met haar drie dochters Jill, Linn en Lizz, in bij Yorans vader Nico. Samen met zijn broers, Niel en Sem, woont hij nu om de week in een gezin van acht personen. ’Toen ik Petra leerde kennen, had ik wel het gevoel dat het goed zou klikken met haar. Ik maakte me vooral zorgen om het feit dat ze drie dochters had.’ Yoran leefde al heel zijn leven in een gezin met drie jongens. Het was voor hem dan ook niet makkelijk om plots samen te leven met drie meisjes. ‘Met Jill (17) kon ik het meteen redelijk goed vinden, maar met Lizz (11) en Linn (7) ging het minder vlot.’ Nog steeds stoort Yoran zich wel eens aan zijn twee jongste stiefzussen. ‘Ze zijn vaak heel druk en ze luisteren niet altijd naar mij. Ze komen meer dan eens ongestoord mijn kamer binnen, daar kan ik echt niet tegen.’
In het begin liet Yoran Lizz en Linn begaan. Hij was bang om zijn ergernissen te delen met zijn vader of stiefmoeder. ‘Ik wou geen ruzie maken. Ik kon goed overweg met Petra en wou geen onnodige problemen veroorzaken. Nu we bijna drie jaar verder zijn, durf ik het wel te vertellen wanneer ik me erger aan mijn stiefzussen. Toen Lizz onlangs mijn nieuwe kam gebruikte, was ik daardoor geïrriteerd. Ik vertelde dat aan Petra, en zij gaf mij gelijk. Ook zij ergert zich soms aan Linn of Lizz. Toen ik dat wist, was het voor mij gemakkelijker om mijn ergernissen met haar te delen.’
Ondanks de goede relatie tussen Petra en Yoran hebben ze één keer een serieuze discussie gehad. ‘Papa ging zijn huis verbouwen. Toen hebben Petra en ik een discussie gehad over de kleur van de muren. Voor mij was het eigenlijk niet enorm belangrijk welke kleur het zou worden, maar ik was bang dat Petra alles zou beslissen. Ik vond dat ik meer te zeggen had over het huis van papa dan zij. Dat zorgde ervoor dat ik toen de discussie ben aangegaan.’
In twee shiften eten
In een gezin van acht personen verloopt het eten ook niet altijd even vlot. ‘Het gebeurt wel eens dat we met tien personen tegelijk moeten eten. Als we bijvoorbeeld Chinees eten afhalen, moeten we in twee shiften eten omdat de tafel te vol staat. Soms zetten we de jongsten van het gezin samen aan een aparte tafel zodat toch iedereen tegelijk kan eten.’
Op vakantie gaan is ook minder evident dan vroeger. ‘Ik ben nogal avontuurlijk op het vlak van vakantie. Omdat Linn, Lizz en Sem nog jong zijn is het moeilijk om zo’n vakantie te boeken. In 2016 gingen we allemaal samen op vakantie naar een camping in Italië. Dat is wel leuk om met het gezin te doen, maar voor mij mocht er dus heel wat meer actie zijn. De grote omvang van ons gezin zorgt soms wel eens voor problemen. Zeker wanneer mijn vriendin en de vriend van Jill meegaan. Dan zijn we met tien. Daardoor is het bijvoorbeeld moeilijk om in een hotel te overnachten. Ook het financieel plaatje zorgt ervoor dat bepaalde vakantiebestemmingen onmogelijk zijn. Ik zou graag eens naar Egypte gaan. Als we dan met het hele gezin moeten gaan, is zo’n reis een hele dure optie. Gelukkig heb ik een vriendin met wie ik samen op vakantie kan gaan.’
Niel en Sem hadden het moeilijk
Yoran kon zich redelijk makkelijk aanpassen aan de nieuwe gezinssituatie, maar voor zijn twee broers verliep dat iets minder vlot. ‘Niel had het moeilijk om dingen te accepteren van Petra omdat zij niet zijn echte mama was. Het was voor hem ook niet makkelijk omdat hij in die tijd in het midden van zijn puberteit zat. Mijn jongste broer, Sem, doet nog steeds anders wanneer we bij papa zijn. Mijn ouders hebben co-ouderschap over ons. De week dat we bij mama en haar vriend, Noël, zijn is hij heel rustig en vrij braaf. Als we dan bij papa zijn doet hij helemaal anders. Hij durft dan wel eens een grote mond te hebben of hij wil zich dan bewijzen. Dat doet hij vooral om aandacht van papa te krijgen. Waar we vroeger met drie kinderen waren, zijn we nu met zes. Papa moet zijn aandacht dan ook meer verdelen. Daar heeft Sem het moeilijk mee.
Volgens Yoran is het niet meer dan normaal dat Petra mee zorgt voor de opvoeding. ‘Ik was al achttien toen Petra bij ons kwam wonen. Mijn opvoeding was al voor een groot stuk achter de rug. Er zijn natuurlijk wel verschillen in de manieren hoe Petra omgaat met haar kinderen en de manier waarop ik omga met mijn ouders. Petra is bijvoorbeeld veel losser als het over seks gaat. Binnen mijn gezin werd daar vroeger niet zo heel veel over gepraat terwijl Petra daar heel vlot over kan praten met haar kinderen. Dat vond ik wel heel raar. Ook vindt Petra orde en stiptheid heel belangrijk. Aangezien ik soms wel eens nonchalant durf te zijn, is dat moeilijk voor mij.’
In 2017 besloten Nico en Petra om samen in het huwelijksbootje te stappen. ‘Mijn jongste stiefzus, Lizz, was eigenlijk tegen de trouw. Ze had het daar echt moeilijk mee. Ik had geen probleem met de trouw’. Ondanks de grote omvang van het gezin is het voor Yoran uiteindelijk wel een positieve ervaring. ‘Het zijn echt vooral de ergernissen door mijn jongste stiefzussen die het me soms moeilijk maken. Door het grote leeftijdsverschil is het logisch dat zij dingen doen die mij irriteren. Als Linn en Lizz wat ouder zijn, zal dat, hopelijk, verdwijnen.’
Els en haar zus vallen onder het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg
‘Ik voel me vaak afgewezen, omdat mama haar vriend boven haar kinderen kiest’
door Emily Nees
‘Mijn stiefvader kon het niet verdragen dat we permanent bij mama woonden nadat mijn vader uit het leven stapte’, zegt Els (23), studente personeelswerk aan CVO Sociale School in Leuven. Twee jaar lang sleepten de pesterijen aan. Toen plaatste de nieuwe partner haar moeder voor de keuze: hij of de kinderen. Zij koos voor hem. Nu vallen Els en haar zus onder het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg.
Toen Els twaalf jaar oud was, vroegen haar ouders een scheiding aan. ‘Daar had ik op dat moment geen probleem mee’, bekent Els. ‘Mijn ouders hadden vaak ruzie. Uiteindelijk wil je als kind gewoon dat ze gelukkig zijn.’ Al snel kregen beide ouders een nieuwe partner.
‘Papa leerde An kennen via het werk. Met haar hadden mijn zus en ik meteen een goede band. Met mama’s nieuwe vriend Luc verliep het veel stroever. Hij eiste namelijk te veel beslissingsrecht over ons op.’
Dictator of stiefvader?
‘Op mentaal vlak stond mijn moeder niet sterk in haar schoenen’, bekent Els (23). Voor stiefvader Luc was het kinderspel om haar gedachten te beïnvloeden. Zo wist hij Els’ moeder voor zijn karretje te spannen. Als er problemen in het nieuw samengesteld gezin opdoken, konden de kinderen alleen terecht bij de familie van hun biologische vader. Die trok uiteindelijk aan de alarmbel. ‘Een maatschappelijk werker van het Comité Bijzondere Jeugdzorg nam ons onder zijn vleugels’, zegt Els.
Mijn zus en ik (over)leefden op onze kamer.
Volgens Els vormde de houding van haar moeder het grootste probleem. ‘Ze was niet in staat om voor ons op te komen en te zorgen. Zo had ze zelfs niet de moed om haar vriend tegen te spreken. Daardoor voelde Luc zich bijna even machtig als een dictator. Hij besliste over alles. Het was pijnlijk om te aanvaarden dat een vreemde grip had over ons doen en laten, terwijl mama over zich heen liet lopen.’
‘Mijn zus en ik leefden op onze kamer. Vaak kregen we geen eten. Als we geld nodig hadden, moesten we smeken’, zegt Els. Na twee jaar de kinderen van zijn vriendin te hebben geïntimideerd, besloot Luc het roer om te gooien. ‘Het was hij of ons. Uiteindelijk hebben wij de strijd verloren. Mijn zus en ik waren genoodzaakt op zoek te gaan naar een nieuwe thuis.’
Afscheidsbrief
Toch trachtten Els en haar zus hun moeder nog tot inkeer te brengen. ‘We hebben elke dag geprobeerd om met haar te praten. Ons enige doel was om haar te laten inzien dat we gewoon nood hadden aan nestwarmte. Haar gedrag kon niet door de beugel. Ze steunde haar dochters namelijk niet.’ Maar Els’ moeder kon geen begrip opbrengen voor de meisjes. ‘Wij gunden haar zogezegd geen geluk. Volgens haar konden wij niet verkroppen dat ze gelukkig was met een nieuwe man.’
Haar moeder had last van psychoses. Om helder te kunnen denken, slikte ze medicatie. Luc zorgde ervoor dat ze die niet innam. Daardoor gedroeg ze zich vaak onverantwoord tegenover haar kinderen. Els nam dan maar de taak op zich om over haar jongere zus te waken. Dat was niet makkelijk, omdat ze toen zelf in de puberteit zat. Daarnaast zag ze hoe haar broer wel een doodgewoon leven leidde. Zijn schoonfamilie was zijn vangnet. Daar kon hij meteen intrekken. Hij heeft nooit de last van thuis op zijn schouders moeten dragen.
‘Luc dronk alcohol alsof het water was. Dat maakte het er voor ons niet makkelijker op. Wanneer het weer eens uit de hand liep, belden we naar de politie. Vaak ving papa ons dan op. Daar kwamen we op adem. Toen hij stierf, verdween ons toevluchtsoord.’
Na de dood van Els’ vader besloot ze als vijftienjarige met haar zus bij haar moeder te gaan wonen. ‘Luc kon echter niet verkroppen dat we bij hen introkken’, zegt Els. ‘De slechte band zorgde voor een kille sfeer in huis.’
‘Nadat Bijzondere Jeugdzorg de zaak behandelde, was het hek helemaal van de dam’, zegt Els. ‘De jeugdrechter besloot om ons weg te halen bij mama. Mijn zus kwam terecht in een pleeggezin. Als zestienjarige besloot ik om begeleid zelfstandig te gaan wonen. In afwachting van een appartement verbleef ik bij mama.’
‘Op een dag kwam ik thuis van school en had mijn stiefvader de afscheidsbrief van mijn papa gevonden op mijn kamer. Toen hij daaruit zinnen citeerde, ben ik doorgedraaid. Hij dwong mama ertoe om mij aan de deur te zetten. Zonder aarzelen nam ze mijn koffers. Daarna heb ik nog een jaar bij mijn vriend en zijn ouders ingewoond. Op zijn moeder kon ik wel rekenen. Het was alsof ik terug een moederfiguur in mijn leven had.’
(On)begrip
‘Els is echt een straffe madam’, vindt vriendin Sarah (23). ‘Door een spoedprocedure bij het OCMW vond ze een zelfstandige woning. Bovenop haar studies had ze drie à vier jobs. Ik heb soms al moeite om in het weekend te werken’, lacht Sarah. ‘Alles wat ze nu bezit, heeft ze volledig uit haar eigen zak betaald. Niemand heeft haar ooit geholpen. Een mooi huis staat op haar naam en daar heeft ze keihard voor gewerkt.’
Sarah komt zelf ook uit een samengesteld gezin. Ook zij heeft er weleens aan gedacht om een appartementje voor zichzelf te huren. ‘Bij mij was er veel geblaat, maar weinig wol. Ik zocht op wat zelfstandig wonen inhield en daarbij stopte het. Els daarentegen ondernam actie.’
Els is zich ervan bewust dat veel nieuw samengestelde gezinnen gelijkaardige problemen kennen. ‘Stiefouders denken vaak dat ze meteen een grote rol spelen in het leven van de kinderen van hun partner. De kinderen denken daar anders over. Dat zorgt op zijn beurt voor afstoting, frustraties en spanning.’
‘Betrokkenheid in het nieuw samengesteld gezin is noodzakelijk, maar in bepaalde mate’, bevestigt ook vriendin Sarah. ‘Zeker in zo’n cruciale periode als de puberteit had Luc zijn neus beter uit haar zaken gehouden. Het was niet aan Luc om over Els te beslissen. Hij heeft haar niet op de wereld gezet.’
Els benadrukt het belang van communicatie en geduld. ‘Samengestelde gezinnen moeten voldoende tijd besteden aan kennismaking. Je kan namelijk niet samenwonen met een vreemde en verwachten dat alles goed verloopt.’ Daartoe heeft Els zelf de kans niet gekregen. ‘Ik heb Luc nooit beschouwd als een volwaardig lid van de familie. Om eerlijk te zijn, begreep niemand waarom mijn moeder op hem verliefd werd.’
De partnerkeuze van haar moeder heeft Els echter nooit aangevochten. ‘Je moet altijd rekening houden met het geluk van je ouders. Anderzijds vind ik het belangrijk dat elk kind zijn grenzen kan, mag en durft aan te geven. Dat kon bij ons helaas niet.’
Achtergelaten en afgewezen
‘Ik heb allesbehalve een fijne jeugd beleefd’, zegt Els. Ondanks de situatie probeert ze met een positieve blik naar het verleden te kijken. ‘Ik ben er sterk uitgekomen. Ondertussen woon ik al 5 jaar zelfstandig.’
Toch stopt ze de minder mooie kanten niet onder stoelen of banken. ‘Het feit dat mama haar vriend boven ons verkiest, maakt me erg onzeker. Ook papa verliet ons door zichzelf van het leven te beroven. Ik voel me vaak afgewezen. ‘Als mijn ouders er niet voor mij willen zijn, wie dan wel? Die vraag spookt constant door mijn hoofd.’
Ondertussen heeft Els de strijdbijl begraven. Af en toe gaat ze op bezoek bij haar moeder, weet Sarah te vertellen. ‘Volgens mij koestert ze geen wrok meer, omdat ze beseft dat ze nu slechts één ouder heeft. Wel neemt Els het initiatief. Haar moeder zal nooit een berichtje sturen of langskomen. Die kan zich niet eens herinneren dat ze Els heeft verplicht om te vertrekken. Zij denkt nog steeds dat haar dochter uit eigen beweging de benen nam. Els speelt nog steeds the bigger person in hun familie. Ze doet er ook alles aan om ervoor te zorgen niemand gelijkaardige situaties meemaakt’
Els heeft moeite om iemand toe te laten in haar leven. ‘Ik ben bang om zelf terecht te komen in een zieke relatie’, zegt ze. Nochtans schrikt de liefde haar allesbehalve af. ‘Ik sta te popelen om een gezin te stichten waarin iedereen een stukje geluk met zich meedraagt. Daarbij wil ik zeker niet afwijken van bepaalde normen en waarden. Ik heb sterke ideeën over wat kan en wat niet kan in een gezin.’ Eén ding weet Els zeker: ‘Mijn eigen gezinsleven zal er totaal anders uitzien.’
Maxim is gelukkig in zijn nieuw samengesteld gezin
Kappen met het verleden
door Lize Claes
Scheiden is lijden. Ook voor Max (17) was de scheiding van zijn ouders een moeilijke periode. Bij zijn mama, stiefpapa en stiefzus gaat het goed. De situatie bij zijn papa is moeilijker.
‘In het begin leek het of ik gewoon op vakantie was bij oma, maar dan met een opgejaagde mama.’ Maxim Kempeneers, 17, heeft nog heldere herinneringen aan de scheiding van zijn ouders. Op 6-jarige leeftijd was het moeilijk in te schatten wat er gebeurde. ‘Het was vooral raar om mijn mama te zien huilen, terwijl mijn papa er niet was.’
De relatie met zijn papa was al snel moeilijk. In het begin weigerde hij zelfs zijn papa nog te zien. Dankzij zijn mama kwam er toch een regeling: Max zou af en toe in de weekends naar zijn papa gaan. Het appartement in Nieuwerkerken, waar zijn ouders samenwoonden, werd verhuurd.
Ontrouw
In 2016 waren er 23.583 echtscheidingen in België. Toch daalde het aantal scheidingen met 4,4% tegenover 2015. Een veel voorkomende reden voor een echtscheiding is ontrouw. Ook bij de ouders van Max was dit het geval. De papa van Max had iemand anders leren kennen. ‘Natuurlijk wist ik toen niet wat precies de reden van de scheiding was. Ondertussen weet ik er meer van.’
Ook de mama van Max leerde iemand anders kennen. Ze vond troost bij de pas gescheiden buurman. ‘In het begin was hij toch wel jaloers’, laat de mama van Max weten, ‘maar dat sloeg wel snel om.’
Max bleef vooral bij zijn mama wonen. Ze verhuisden al snel van het appartement in Nieuwerkerken naar Sint-Truiden. De papa van Max ging bij zijn ouders wonen.
Pret bij papa
‘In het begin was het leuk bij mijn papa: we gingen naar pretparken en deden van alles samen.’ Maar hoe ouder Max werd hoe minder hij zijn papa zag. ‘Hij was meestal weg wanneer ik er was. Dan bleef ik alleen met oma, of met de vriendin van papa.’
Over de relatie van zijn papa werd weinig gecommuniceerd. ‘Eigenlijk is er nooit echt gezegd dat ze de vriendin van mijn papa was. Ze was wel af en toe bij papa thuis en werd eerder een oudere vriendin voor mij dan echt een stiefmama.’
De relatie van de mama van Max beleefde hij op een andere manier. Voor Max kwam er een vier jaar oudere stiefzus bij. ‘Het was eigenlijk wel leuk om een nieuw kind te leren kennen, zo had ik een extra speelkameraadje thuis.’ Na enkele jaren besloot de mama van Max samen te gaan wonen met haar vriend. Nu zag Max zijn nieuwe zusje heel wat vaker.
Huilende klasgenootjes
Ondertussen gaat Max naar het 4e leerjaar en is hij lang niet meer de enige van de klas met gescheiden ouders. ‘In het eerste leerjaar werd er niet gesproken over scheidingen, in het vierde gebeurde het soms wel dat een klasgenootje plots begon te wenen. De juf legde dan uit dat de mama en de papa van dat klasgenootje elkaar niet meer graag zagen. Onder elkaar spraken we er weinig over, maar wanneer je een vriendje ziet huilen probeer je hem natuurlijk te troosten.’
Naarmate hij ouder werd ging thuis bij mama alles goed. Zijn papa werd wel steeds meer en meer afwezig. Toen Max in het 6e leerjaar zat kreeg hij een halfzusje. ‘Pas toen ze zwanger was woonde de vriendin van mijn papa echt vast bij hem.’
‘Achteraf bekeken kreeg ik weinig liefde van papa’, vertelt Max. ‘Als kind merk je niet dat het alleen om materiële zaken gaat, naar een pretpark gaan is gewoon leuk. Mama gaf me geen cadeaus, maar wel een knuffel en echte liefde.’
Moeite bij papa
Toen Max naar het middelbaar ging werd de situatie met zijn papa steeds moeilijker. ‘Papa was er vaak niet, hij was meestal werken of gewoon afwezig. Ook mijn stiefmama liet me vaak alleen.’ De week-om-weekregeling die de ouders van Max hadden genomen bleek niet meer te werken.
‘Ik bleef wel elke week naar mijn papa gaan, ook al was het met tegenzin. Het bleef mijn papa en ik wou hem wel zien.’ Max was liever bij het warme gezin van zijn mama, stiefpapa en stiefzus, dan bij zijn afstandelijke papa.
Ook zijn stiefmama was minder vriendelijk naarmate Max ouder werd. Ze had een eigen kind om voor te zorgen. ‘Ik had zelfs het gevoel dat ik mijn papa niet goed kende’, vertelt Max.
‘Toen ik in het derde middelbaar zat ging ik echt met tegenzin naar mijn papa, maar ik liet er niets van merken. Bij mama kon ik over de situatie praten, bij papa bleef ik stil.’ Ook op school kreeg Max problemen: zijn punten kelderden omdat hij nog amper studeerde.
Weggelopen
Tijdens de vakantie tussen het derde en vierde middelbaar was de situatie echt te erg. ‘Ik ben gewoon weggelopen bij papa. Mijn stiefpapa kwam me ophalen.’ Er kwam een gesprek tussen de ouders en stiefouders van Max. ‘Er werd wel veel gepraat over de situatie, maar voor mij was het grote probleem de vriendin van mijn papa. En omdat ze er ook bij was, was het moeilijk om echt mijn hart te luchten.’
Max bleef wekelijks naar zijn papa gaan, tot het vijfde middelbaar. ‘De maat was vol voor mij. Ik had beslist om langer bij mijn mama te blijven. Een week werden twee en zelfs drie.
Natuurlijk vond mijn papa het niet leuk, maar ik maakte hem duidelijk dat ik bij mama nooit alleen was. Ze was vaak thuis en ik had een stiefpapa en stiefzus die ook vaak thuis waren. Bij papa was ik meestal alleen.’
Nu gaat Max niet meer elke week naar zijn papa. ‘Ik voel me veel beter bij de hele situatie, chiller. Ik ga in de weekends en soms ook enkele dagen in de week naar mijn papa.’ Ook op school gaat het stilaan beter. ‘En mijn stiefmama moeit zich ook wat minder met de hele situatie. Na het vijf jaar moeilijk te hebben met mijn papa lijkt de situatie nu toch te veranderen.’
‘Achteraf bekeken was een scheiding toch de beste optie voor mijn ouders. Mama is veel gelukkiger met haar man’, vertelt Max. ‘Of papa nu echt gelukkiger is, dat weet ik niet, maar de situatie is momenteel wel goed.’
Anouk (20) wist zich geen raad met haar stiefvaders
‘Op een bepaald moment durfde ik nauwelijks iets te zeggen aan tafel’
door Jeroen Poelmans
LEUVEN – Nieuw samengestelde gezinnen: voor sommigen is het een vloek, voor anderen een zegen. Feit is dat een kwart van de Vlaamse gezinnen een nieuw samengesteld gezin is. En dat loopt niet altijd van een leien dakje. Voor Anouk (20) was het zelfs een regelrechte nachtmerrie. ‘Het is moeilijk om voortdurend te moeten omgaan met iemand die je niet kan luchten of zien, maar ik had geen keuze.’
‘Ik dacht in het begin dat het gewoon wat tijd kostte om elkaar te leren appreciëren, maar dat was absoluut niet het geval. Het probleem verergerde juist met de dag, en ik was pas terug gelukkig toen mijn mama er een punt achter zette’, vertelt de twintigjarige Anouk. Hoewel het klassieke gezin voorlopig nog de meest voorkomende gezinsvorm is, lijken samengestelde gezinnen (samen met eenoudergezinnen en pleeggezinnen) goed op weg om de troon te veroveren. Steeds meer kinderen groeien vandaag op met stiefvaders, stiefmoeders, stiefbroers en/of stiefzussen. Hoewel veel ouders weleens een oogje durven dichtknijpen – want ja, liefde maakt blind – lijden veel kinderen onder die situatie. En nee, het probleem lost zich niet altijd vanzelf op.
Al sinds de scheiding tussen haar ouders heeft Anouk samen met haar broer verschillende stiefouders moeten doorstaan. Zowel haar mama als haar papa gingen elders op zoek naar geluk, maar hun nieuwe partners bleken niet altijd even aangenaam. ‘Toen mijn papa met een Nederlandse trouwde, was dat voor mijn broer en mij een grote aanpassing. Aanvankelijk lukte dat naar behoren, maar naarmate we ouder werden, werd het steeds moeilijker. We zaten elkaar voortdurend in de haren en hadden voor de kleinste meningsverschillen meteen ruzies en discussies. Dat escaleerde zo erg, dat ik op een bepaald moment niet meer graag naar mijn papa ging.’
Maar een keuze had ze niet. Elke vakantie keerde ze noodgedwongen terug. ‘Soms wilde ik eens alleen zijn met papa, maar dat lukte gewoon niet. Mijn stiefmoeder moest zich altijd bemoeien en wilde altijd alles weten.’ Nu pas, jaren later, heeft Anouk vrede genomen met haar stiefmoeder. ‘Het blijft een heikel punt, maar ik heb intussen een verstandhouding met haar opgebouwd. We doen echt ons best om zo normaal mogelijk tegen elkaar te doen. Of dat altijd lukt? Absoluut niet. Te gelijkaardige karakters, zegt papa wel eens.’
Nog moeilijker was het echter aan mama’s kant. Dagelijks lagen ze in de clinch met hun stiefvader. ‘Marc* was erg kortzichtig en eigenzinnig. Iedereen die zijn mening niet deelde, was fout. Aanvankelijk hielden we onze mond, maar hoe ouder we werden, hoe meer we onze mond opentrokken. Die kritiek kon hij echter niet aanvaarden, en elke keer opnieuw escaleerde de situatie. Mijn broer en ik zaten echt in een tweestrijd: enerzijds vonden we het vreselijk hoe hij deed en wilden we er tegenin gaan, maar anderzijds zagen we ook dat mama verliefd was, en vonden we dat we moesten zwijgen om de vrede te bewaren.’
De spanning was er echt te snijden. ‘Ik durfde nauwelijks iets te zeggen aan tafel. Ik was bang voor een nieuwe woede-uitbarsting of discussie, dus ik zweeg. Mijn dagen spendeerde ik op mijn kamer, zo weinig mogelijk in de buurt van mijn stiefvader. Ik voelde me schuldig tegenover mijn mama.’ Desondanks bleef de band tussen de mama en haar kinderen erg sterk. Het onderwerp kon dan ook gerust op tafel worden gelegd, of toch wanneer de stiefvader er niet was. Niet dat dat zo vaak was. ‘Het enige moment dat ik er echt vrijuit over kon praten, was wanneer mama me naar school bracht.’
Daarnaast bleek Marc ook heel andere opvattingen over bepaalde zaken te hebben. Zo bemoeide hij zich vaak met de opvoeding, tot grote frustratie van de kinderen. ‘Onze stiefvader was bijvoorbeeld erg gesteld op rust in het huis. We mochten absoluut niet te veel drukte maken, want dan werd hij boos. Vrienden uitnodigen? Dat werd al snel een taboe. Na verloop van tijd durfden we het gewoon niet meer voor te stellen.’ Jammer genoeg bleef de situatie escaleren. Het werd zo erg dat Marc zelfs gewelddadig werd en klappen uitdeelde. Dat was voor iedereen de druppel. ‘Ik ben geen haatdragend persoon, maar hem wens ik echt het ergste toe.’
Al die gebeurtenissen hebben Anouk voor het leven getekend. Tegenwoordig heeft ze weliswaar een nieuwe stiefvader, maar door het woelige verleden is ze erg terughoudend geworden. ‘Jan* weet van ons verleden en wil dan ook duidelijk maken dat hij niet zo is. Hij doet erg veel moeite om ons daarvan te overtuigen, maar het is soms too much. Er is gewoon te veel gebeurd, waardoor mijn broer en ik nieuwe stiefvaders gewoon niet zo snel vertrouwen. Dat heeft echt tijd nodig.’
En hoewel Jan het al pakken beter doet dan zijn voorganger, zijn er ook heel wat moeilijke punten: ‘Toen hij op een avond bij ons kwam eten, begon hij plots te bidden. Ik schrok me een hoedje, want zowel mijn mama, mijn broer als ik zijn atheïst. Gelukkig verplicht Jan ons niet om mee te bidden, maar het is natuurlijk wel een aspect waar je als gezin rekening mee probeert te houden. Een godverdomme is snel gezegd, maar dat probeer ik nu dus uit mijn dagelijks leven te bannen, uit respect voor hem en zijn geloof.’ En dan is er ook nog het nationaliteitsverschil. ‘Als Nederlander interpreteert hij dingen vaak helemaal anders. Ik moet soms echt mijn woorden inslikken om te voorkomen dat hij het verkeerd opvat. Het is echt wikken en wegen.’
Maar behalve de gewone meningsverschillen en verschillende gewoonten, blijven de discussies en ruzies voorlopig uit en kunnen ze het wel met elkaar vinden. ‘Jan is best oké. Zonder hem zou ik mijn vriend trouwens nooit hebben leren kennen.’ Dat klopt, want ze vond haar geluk bij diens zoon. ‘Toen Jan bij ons kwam wonen – hij was net geopereerd en mijn mama probeerde hem zoveel mogelijk te helpen – leerde ik zijn zoon kennen. We begonnen meteen te praten, en erna te sms’en, en zo is de bal aan het rollen geraakt. Dat is toch al één positief effect van een stiefvader te hebben, hé.’
*De namen zijn om privacyredenen veranderd.
PXL eXperts biedt een forum aan PXL-studenten journalistiek om hun journalistieke expertise te delen. Dit dossier kadert binnen die visie.
De teksten zijn ook terug te vinden op de website van het Toneelhuis.
