Over ventilatie bestaan er helaas nog altijd veel fabels, indianenverhalen, urban legends en andere halve waarheden. Koolstofdioxide wordt vaak aangehaald wanneer men spreekt over luchtkwaliteit. Een hoge concentratie koolstofdioxide of CO2 geeft aan dat de luchtkwaliteit niet goed is. Maar wat wil dat nu eigenlijk zeggen?
Wat is koolstofdioxide?
Koolstofdioxide is een kleurloos en reukloos gas dat wij als mens uitademen en dat bij verbranding vrijkomt. De concentratie koolstofdioxide in buitenlucht schommelt tussen 0,035% en 0,04%, terwijl er ongeveer 21% zuurstof en 78% stikstof in de lucht zit. 0,035% komt overeen met 350 ppm of parts per million.
In een afgesloten ruimte kan de concentratie koolstofdioxide snel stijgen. Algemeen wordt aangenomen dat een koolstofdioxideconcentratie van minder dan 1000 ppm aangeeft dat de luchtkwaliteit goed is. Tussen 1000 en 2000 ppm heb je als mens een minder goede concentratie of een minder goede nachtrust. Onder 1000 ppm blijven is dus aan te raden. Boven 5000 ppm CO2 kan je aannemen dat de luchtkwaliteit zeer slecht is.
Merk op dat we als mens niet snel hinder ondervinden van koolstofdioxide op zich. We ademen meer dan alleen koolstofdioxide uit. Koolstofdioxide is een van de gassen die we uitademen en die het makkelijkst te meten is. Als we veel uitgeademd hebben, dan hebben we veel koolstofdioxide en veel schadelijke stoffen uitgeademd. Deze andere stoffen zijn de oorzaak van de muffe geur bij te weinig ventilatie. Koolstofdioxide dient dus eigenlijk als graadmeter voor de luchtkwaliteit.
Is de laagste stand van mijn ventilatie is voldoende?
Vaak hoor je wel dat een ventilatiesysteem alleen in de laagste stand gebruikt moet worden. Grotendeels wordt dit gezegd omdat het systeem in die stand het minste geluid maakt en dus op akoestisch vlak comfortabel is. Lukt het echter steeds om met de laagste stand van het ventilatiesysteem de vereiste luchtkwaliteit te behalen? Lukt het met andere woorden om steeds onder 1000 ppm te blijven?
Het korte antwoord: neen!
Online kan je op engineeringtoolbox.com een eenvoudige tool met een moeilijke formule terugvinden waarmee je zelf kan gaan berekenen hoe het zit voor jouw woning of voor jouw werkplek.
Als je weet dat een persoon in rust (iemand die slaapt dus) ongeveer 0,24 liter CO2 per minuut of 0,0144 m³/h CO2 produceert, dan kan je berekenen wat de concentratie wordt voor bijvoorbeeld een slaapkamer na 4 uur.
Neem als voorbeeld een slaapkamer van 3 x 4 x 2,5 meter of 30 m³. In deze slaapkamer leg je 2 personen te slapen om 23 u. Bij aanvang is de concentratie CO2 gelijk aan 400 ppm. In deze slaapkamer is wettelijk een minimaal debiet van 44 m³/h nodig. Wanneer het ventilatiesysteem op de laagste stand staat, dan zal het toevoerdebiet ongeveer 1/3 van dit vereiste debiet zijn. Afgerond nemen we aan dat het debiet dan 15 m³/h zou worden. Dit komt neer op 0,5 wisselingen per uur.
Na 1 uur zal de concentratie CO2 gestegen zijn tot meer dan 1160 ppm. Na 4 uur wordt dit al 2060 ppm en na een ‘goede’ nachtrust van 7 uur wordt de concentratie 2260 ppm. Gedurende de eerste uren stijgt de concentratie het meest. Daarna stijgt de concentratie niet zo snel meer.
Er wordt aangenomen dat je met 1,5 tot 1,6 wisselingen per uur onder 1000 ppm kan blijven. Voor de tweepersoonsslaapkamer van bovenstaand voorbeeld zal je dus tussen 45 en 48 m³/h moeten binnenbrengen om een goede nachtrust te hebben. En laat dat nu net het ontwerpdebiet zijn voor een slaapkamer van deze grootte.
Een klaslokaal of een kantoor is niet hetzelfde als een slaapkamer
Kun je de CO2-concentratie in een slaapkamer berekenen, dan ook die in een klaslokaal of kantoor. Op het vlak van CO2-concentratie verloopt de berekening volledig analoog. De cijfers veranderen wel, maar de berekeningsmethode is dezelfde.
Neem bijvoorbeeld een klaslokaal van 8 x 12 x 3 m = 288 m³ waarin 50 leerlingen les krijgen met beperkte verse luchttoevoer. Daarvoor kan je snel berekenen dat het na 1 uur al niet meer OK is. Beperkte luchttoevoer is bijvoorbeeld een raam dat een beetje open staat. In de praktijk is dat vaak niet meer dan 0,5 wissels per uur.
Leerlingen die in een klas aan het opletten zijn, verschillen van personen in rust. Ze ademen dan ook meer CO2 uit. In de praktijk kan je dan aannemen dat het ongeveer 0,025 m³/h CO2 per persoon is. Dit is uiteraard met uitzondering van enkele individuele leerlingen die een klaslokaal en de slaapkamer met elkaar verwarren :-).
Voor dit klaslokaal van 50 personen geeft dit na een uur al een CO2-concentratie van meer dan 3000 ppm. Na 2 uur zal je zelfs meer dan 5000 ppm waarnemen. De concentratie is weg en als je even later na de pauze terug binnenkomt, dan is de geur niet weg. Iedereen kent zulke slechte luchtkwaliteit wel.
Voor een kantoor kan je een vergelijkbare berekening maken. De activiteitsgraad is vergelijkbaar met een klaslokaal en dat zal bijvoorbeeld voor een kantoor van 10 x 10 x 3m = 300 m³ met 8 personen (8 x 0,025 m³/h CO2) resulteren in een goede luchtkwaliteit als daar bijvoorbeeld 300 m³/h geventileerd wordt. Zelfs na een werkdag van 8 uur zal de luchtkwaliteit in dit kantoor nog net acceptabel blijven…
De reeks ‘Fabels en feiten over ventilatie’ van PXL-ventilatiespecialist Andy Camps verscheen eerder ook al op de woonwebsite Habitos.
Lees ook: Fabels en feiten over ventilatie (1)
Lees ook: Fabels en feiten over ventilatie (2)
Andy Camps is ook zaakvoerder van Luchtwinkel. Neem zeker een kijkje!