Hoogbegaafdheid wordt nog vaak als een luxeprobleem gezien, terwijl veel hoogbegaafde kinderen zich zeer eenzaam en onbegrepen voelen. Passend onderwijs en begeleiding zijn daarom noodzakelijk. Alleen zo kunnen hoogbegaafde leerlingen zich optimaal ontplooien.
Meer dan een hoog IQ
Om passend onderwijs te kunnen bieden, moeten scholen voldoende professionele opleiding krijgen, ook op het vlak van hoofbegaafdheid. Want dat is meer dan een hoog IQ. Intelligentie is een essentieel onderdeel, maar het zijnsluik met specifieke karaktereigenschappen vormt ook een prominent onderdeel. Naarmate intelligentie toeneemt, is er een versterkt bewustzijn en dit heeft een impact op wie je bent. Bij hoogbegaafde kinderen enkel over hoge intelligentie spreken, is nogal kort door de bocht.
Hoogbegaafdheid heeft vaak een negatieve connotatie, waardoor hoogbegaafde mensen niet altijd durven uitspreken dat ze binnen dit profiel vallen. Door een verkeerde maatschappelijke beeldvorming hebben mensen vaak de neiging om een bepaald waardeoordeel te koppelen aan IQ: ‘meer’ wordt dan het equivalent van ‘beter’. Maar als je weet dat hoogbegaafde kinderen zich vaak zeer ongelukkig voelen wanneer er geen goede begeleiding is en dat dat kan leiden tot demotivatie, faalangst, schooluitval en zelfs psychosomatische klachten of depressies, is dit zeker niet iets waar je op zit te wachten.
Differentiëren
Het huidige onderwijssysteem zet veelvuldig in op remediëring voor de leerlingen die de leerstof onvoldoende beheersen, maar differentiatie naar boven toe wordt nog veel te weinig geïmplementeerd. Uit internationaal onderzoek blijkt nochtans dat voldoende uitdaging een positief effect kan hebben op de motivatie en op de schoolse prestaties van deze leerlingen. Om tegemoet te komen aan de grote leerhonger van hoogbegaafde leerlingen, kan je als leerkracht bewust inzetten op hogere denkvaardigheden door onderwerpen met meer diepgang aan te bieden.
Het decreet leersteun dat vanaf 1 september 2023 van start gaat, stelt dat scholen ook voor leerlingen die cognitieve uitdaging nodig hebben, aangepast onderwijs moeten bieden. In het decreet wordt de term cognitief sterk functioneren gebruikt om leerlingen aan te duiden die verrijking nodig hebben. De term wordt in de eerste plaats gekoppeld aan de cognitieve vaardigheden en de schoolse vaardigheden van een leerling. Als leraren onvoldoende kennis hebben van de materie, kunnen er misvattingen ontstaan en krijgen mogelijk niet alle hoogbegaafde leerlingen een afgestemd aanbod.
Postgraduaat
Gelukkig zetten heel wat scholen nu al bewust in op het uitwerken van een zorgbeleid waarin hoogbegaafdheid wordt opgenomen. Vanuit het Spectrumcollege Beringen en Lummen volgen bijvoorbeeld twee leraren het postgraduaat hoogbegaafdheid van Hogeschool PXL. Deze leerkrachten krijgen via de directie de kans om zich te professionaliseren op het vlak van hoogbegaafdheid en daar plukken de leerlingen én de leerkrachten intussen al de vruchten van. In hun verrijkingsklas wordt naast cognitieve verrijking ook ingezet op welbevinden en op metacognitieve en sociale vaardigheden. De uitwisseling met ontwikkelingsgelijken geeft de leerlingen energie en kan ervoor zorgen dat ze zich uiteindelijk minder onbegrepen voelen. Dit heeft een positieve invloed op hun zelfbeeld.
Aangepaste trajecten en verrijkingsklassen dienen op een goed onderbouwde manier ingericht te worden, waarbij de juiste aanpak en kennis van de leraren over de specifieke materie van hoogbegaafdheid een cruciale rol spelen.
Contact: michelle.dewulf@pxl.be
Dit opiniestuk verscheen eerder al in Het Belang van Limburg.
