Van dronken chauffeurs tot kiezels in je voortuin: hoe verzoenen we de wensen van ‘ik’ en ‘jij’? Hoe vervangen we ‘ieder voor zich’ door ‘één voor allen’? Kathleen De Clercq, PXL-lector Groenmanagement en coördinator van PXL Green Office, pleit in een opiniestuk voor meer gemeenschapszin en verantwoordelijkheidsgevoel. En wenst iedereen een fijne Valentijn met een vers geplant boompje.
Hoofd in de koelkast
Krijg jij op deze koude winterdagen ook zoveel advertenties te zien over reisbestemmingen in verre, warme oorden? Met de natte herfst en winter lijkt de zomer nog zo ver weg. En toch is de kans groot dat we binnenkort maar al te graag ons hoofd in de koelkast zouden steken, want hoogstwaarschijnlijk staan er ons in 2024 weer enkele hittegolven te wachten. De oplossingen zijn dan niet ‘ieder voor zich’, maar ‘één voor allen’…
Slinger slaat door
Eén voor allen: dat wordt een noodzaak om het samen te redden. Om het hoofd letterlijk en figuurlijk koel te houden. Maar daarvoor is iets nodig in onze mentaliteit. En laat nu net dat het probleem zijn: we zijn allemaal zo sterk op onszelf gericht. Gezonde zelfzorg is geen probleem, maar als de slinger te ver doorslaat, gaat het mis.
Ken je het: nieuwjaarsrecepties waarbij de mensen om je heen te veel drinken? De enige angst van de drinkers lijkt dan de angst voor een fikse verkeersboete die hen boven het hoofd hangt. Ben ik dan echt de enige die vindt dat die boete niet hoog genoeg kan zijn? Ben ik de enige die dan denkt: ‘Ik vertrek alvast, zodat hij mij niet overhoop rijdt’? Ben ik de enige die aan mijn kinderen denkt, die rond dit uur terug naar huis fietsen van een vergadering van de jeugdbeweging? Zijn probleem wordt mijn probleem…
Onnozelaars
Nog erger is de mentaliteit waarbij onnozelaars – ik heb er echt geen ander woord voor – de hulpdiensten hinderen, materiaal stelen uit een ambulance enz. Toen de daders tijdens de laatste oudejaarsnacht de vraag kregen wat ze dan dachten over iemand in nood die op die manier niet geholpen kon worden, luidde het laconieke antwoord: ‘Dat is dan zijn probleem’.
De emoji ‘verbijsterd’ vat goed samen wat ik daarbij voelde: sprakeloos en machteloos… Tot nu. Ik kan als lector niet verhinderen dat onnozelaars een ambulance vernielen. Maar ik kan wel proberen om het beste in studenten naar boven te halen en op die manier bij te dragen aan betere wereld met meer gemeenschapszin. En ik kan jou aanmoedigen om daar aan mee te doen.
Mensen willen groen. Ze weten dat het gezond is, ze vinden het mooi, ze willen er in picknicken. Maar … niet voor hun deur.
Kiezel in je voortuin
Met het klimaat is het niet anders. Kiezel in je voortuin mag dan misschien wel een (schijnbare) oplossing zijn voor het onderhoud in je tuin, het is een probleem voor jou en je hele omgeving. Kiezel, tegels, asfalt en zelfs dolomiet worden heet – gloeiend heet – en die hitte stralen ze uit naar de omgeving. Planten – of dat nu bomen, struiken, klimplanten of bloemen of zelfs aardappelen zijn – koelen de omgeving af.
Een boom in de straat maakt al een verschil van vele tientallen graden, en dat direct na de aanplant. Wil een stadsdienst bomen planten, een straat vergroenen of het groen dat er is maximaal behouden, dan stoot ze wel eens tegen bezwaren. En sommige van die bezwaren zijn echt van de pot gerukt. Of wat zeg je tegen iemand die vindt dat een boom beter gekapt zou worden, omdat die de ‘groene’ energie van zijn zonnepanelen verkleint? Geen emoji beschikbaar dit keer…
Niet voor mijn deur
Toch willen mensen groen. Ze weten dat het gezond is, ze vinden het mooi, ze willen er in picknicken. Maar … niet voor hun deur. Ook die houding – ‘groen is mooi, maar niet voor mijn deur’ – heeft veel weg van ‘niet mijn probleem, maar het probleem van anderen’.
Door hittegolven worden nu vooral de kwetsbaarsten in onze samenleving getroffen: ouderen in woonzorgcentra of in hun eigen woning, zieken in een ziekenhuis, kinderen in het lager onderwijs, mensen in zorginstelling. Je hoeft echt niet zo ver te kijken om iemand in je eigen omgeving tot die doelgroep te rekenen. Dat had jijzelf ook kunnen zijn.
Sterkste schouders
Willen wij blijven werken aan een goede, leefbare en inclusieve samenleving, dan moeten we samen de verantwoordelijkheid op ons nemen. Ben ik naïef als ik wil blijven geloven dat de sterkste schouders de zwaarste lasten kunnen dragen? En dat we dat ook willen? Is het niet net een privilege om gezond en veerkrachtig te zijn en sterke schouders te hebben? Ben ik de enige die denkt: ‘Wat ben ik blij dat ik kan werken?’
Planten, planten, planten
Dat verantwoordelijkheidsgevoel wat onze directe omgeving betreft, betekent dat we moeten planten, planten, planten. Studenten Groenmanagement bouwen een uitgebreide plantenkennis op: ze leren welke bomen, struiken en bloemen zullen overleven in een veranderend klimaat (de zogenaamde ‘klimaatbomen’). Ze leren hoe ze plaats creëren voor groen en desnoods doen ze daarvoor aan tegelwippen. (Voor wie niet weet wat tegelwippen is: zelfs Tom Waes is fan…)
De meeste plantwerken doen we als de planten in rust zijn en hun bladeren kwijt zijn: in de winter dus. Nu dus. Die plantwerken voer je uit als het niet vriest, want bomen zijn net als mensen. Start je de dag met koude voeten, dan duurt het lang voordat je het warm krijgt. Start de boom met een bevroren grond rondom de wortels, dan start hij traag met groeien of soms zelfs helemaal niet.
Ook al vriest het misschien als je dit leest: plaats je bestelling, bereid het plantgat voor, aarzel niet langer, stel niet uit en doe die plantwerken nu. Die work-out geeft je warmte in deze winter en koelte in een waarschijnlijk nog maar eens veel te hete zomer. En dat doe je dus niet alleen voor jezelf, maar ook voor iedereen die je lief is.
Problemen lossen we samen op. Diverse gemeenten schenken dit jaar aan hun bewoners een valentijnsboom. En dat is terecht, want ‘Liefde is.. een boompje planten’. Het had zomaar een cartoon van Kim Casali geweest kunnen zijn…
Wil je net zoals de PXL-studenten Groenmanagement leren hoe je aan een letterlijk groene toekomst werkt, kom dan naar de PXL-openlesdagen en/of -infodagen. Meer info op www.pxl.be.
Contact: kathleen.declercq@pxl.be
