In onze reeks Polsslag regelen we een afspraak tussen een spraakmakend politicus en een PXL eXpert ter zake. Samen wisselen ze ideeën uit over de maatschappij van vandaag en morgen. Deel 3: Filip Giraldo en Wouter Beke (CD&V), over het sociale gelaat van onze overheid.
Dinsdag 21 februari bezocht CD&V-voorzitter Wouter Beke Hogeschool PXL voor een ontbijtsessie. Een uiteenzetting over een veranderende wereld en een sterker wij. Filip Giraldo, departementshoofd van PXL- Social Work, sprak met Beke over onze samenleving in deze turbulente tijd.
Filip Giraldo: Meneer Beke, we leven in een samenleving in volle transitie, met veranderingen sneller dan ooit tevoren. Er is een generatie die vandaag die transitie aan den lijve ondervindt. Een nieuwe generatie die in een andere samenleving staat en er anders tegenaan kijkt dan hun ouders en grootouders. De vlucht naar het isolement, het individualisme, en staten die op zichzelf dreigen terug te plooien. Er is werk aan de winkel. Hoe maken we de jongeren van vandaag warm om de samenleving van vandaag en morgen te versterken?
Wouter Beke: Ik denk dat uw analyse klopt. We hebben vroeger al heel wat breuklijnen gehad in de samenleving. Arbeid tegenover kapitaal, Vlamingen tegenover Walen, katholieken tegenover niet-katholieken. Vandaag, denk ik, zitten we geconfronteerd met een nieuwe breuklijn: mensen die mee zijn met de globalisering en mensen die daar angst van hebben. Dat zijn, wat sommigen noemen, de web people versus de wall people. Sommigen zeggen dat we grote muren moeten bouwen, want dan zijn we veilig in onze cocon. De ‘web people’ zijn de mensen voor wie de globalisering aan hun voeten ligt, en die via internet en sociale media in contact staan met de hele wereld. Dat zijn de mensen voor wie er geen muren en geen grenzen bestaan.
Protectionisme brengt ons niks bij
Waar het op aankomt, is zorgen dat we onze gemeenschap kunnen uitbouwen tot een gemeenschap die mensen kan beschermen zonder ze af te schermen, zonder te vervallen in protectionisme. Dat zien we van links tot rechts, van Magnette tot Trump bij wijze van spreken. Protectionisme brengt ons niks bij. Het brengt ons geen economische groei en geen welvaart. Integendeel, het is een grote bedreiging voor de welvaart, de betaalbaarheid van onze sociale zekerheid, gezondheidszorg, pensioenen enzovoorts. We moeten dus zorgen dat we mensen kunnen beschermen zonder terug te plooien op onszelf. Dat betekent: zorgen dat we economisch sterk staan. Daarom dat we nu tal van hervormingen doen, op het vlak van onze arbeidsmarkt bijvoorbeeld. We moeten zorgen dat de betaalbaarheid van onze sociale zekerheid wordt gegarandeerd, vandaar ook die pensioenhervormingen. We moeten zorgen dat onze veiligheid wordt gegarandeerd, dus we zetten in op de veiligheid van de mensen, maar op een manier die niet zorgt dat we terugplooien op onszelf. Anderhalf jaar geleden zei men: de nationale grenzen moeten worden bewaakt en Schengen gaat invallen. Wel, dat zijn perspectieven die onze welvaart zeer zwaar onder druk zullen zetten. Het is geen oplossing en geen antwoord.
Filip Giraldo: In ons buurland, Nederland, pleitte de koning in zijn toespraak voor de participatiesamenleving. We zien toch een aantal terreinen waaruit de overheid zich terugtrekt, ook in de sociale sector. Gaan wij in België ook die kant uit?
Wouter Beke: De overheid treedt niet terug uit de sociale sector. Er is nog nooit zoveel geld uitgegeven aan sociale uitgaven als vandaag, zowel in euro’s als in procenten. Er is wel sprake van een heroriëntering: zo wordt er minder geld uitgegeven aan werkloosheidsuitkeringen omdat er minder werklozen zijn. Maar er wordt veel meer geld uitgegeven aan pensioenen. Anderhalf miljard euro komt daar jaarlijks bij, omdat er ook elke maand 10.000 gepensioneerden bijkomen. Je kan niet zeggen dat onze sociale uitgaven worden teruggeschroefd, maar wel geheroriënteerd, en dat is ook wel nodig.
Bovendien zien we ook nieuwe uitdagingen in die sociale uitgaven: denk aan de sociale bescherming die we in Vlaanderen aan het uitrollen zijn. Dat is een hele hervorming van de gehandicaptensector, waarbij het niet meer de instellingen, maar de mensen zelf zijn die bepalen welke zorg ze kunnen en willen krijgen. En neem de hele hervorming van de kinderbijslagen bijvoorbeeld. Het vroegere regime van ‘hoe meer kinderen, hoe meer kindergeld’ wordt nu geënt op datgene wat we in Vlaanderen toch systematisch zien gebeuren, namelijk minder kinderen. Dat gaat ook wel zorgen voor een hele heroriëntering, maar we gaan niet afbouwen.
De politiek moet niet proberen mensen gelukkig te maken, want diegenen die dat geprobeerd hebben in het verleden hebben mensen juist vaak ongelukkig gemaakt.
Filip Giraldo: Staat het welzijn in onze samenleving onder druk? De zelfdodingscijfers in Vlaanderen blijven toch alarmerend hoog, als we ze vergelijken met cijfers van andere Europese landen. Moeten we daar niet een extra tandje bijzetten, om ons welzijn te bevorderen?
Wouter Beke: Ik denk dat welvaart een noodzakelijke voorwaarde is om gelukkig te zijn. Gelukkig word je niet door geholpen te worden, maar door te kunnen helpen. Daarom dat wij met onze partij ook heel sterk het wij-verhaal aan het schrijven zijn. Welzijn en welvaart kunnen mensen bij elkaar brengen, en het geluksgevoel versterken. De politiek moet niet proberen mensen gelukkig te maken, want diegenen die dat geprobeerd hebben in het verleden hebben mensen juist vaak ongelukkig gemaakt. De samenleving is veel meer dan een optelsom van individuen. De samenleving moet betrokken, solide en sterk zijn. We moeten daar iedereen voor uitdagen. Dat geldt ook in een school. Een school is een microsamenleving. Het is veel meer dan een plek waar je alleen maar komt om les te volgen of examens af te nemen.
Filip Giraldo: Politiek maakt dus niet noodzakelijk mensen gelukkiger. Kunnen we de jongeren wel enthousiaster maken om ook op verschillende beleidsniveaus hun verantwoordelijkheid te nemen, en om hen weg te krijgen uit hun virtuele wereld?
Wouter Beke: Dat is absoluut een uitdaging. Obama heeft daar in zijn afscheidsspeech ook een oproep toe gedaan. Contact met mensen verloopt niet alleen van achter de computer, maar ook door de straat op te gaan en echt contact te leggen. Ik wil niet neerbuigend doen over sociale media, want daar komen ook heel veel positieve dingen uit voort. Het is een krachtig wapen. Waar het _au fond _over gaat, is dat mensen sociale wezens zijn. We worden niet geboren als kluizenaar. Een mens heeft anderen nodig om sterk te worden en talenten te ontwikkelen. Dat is de kern van de zaak wat mij betreft.
Filip Giraldo: Wat deelname aan de politiek betreft: u pleit ervoor om jongeren vanaf zestien jaar stemrecht te geven. Is dat dé oplossing?
Wouter Beke: Nee, dat is niet dé oplossing, maar het kan wel onderdeel zijn van een oplossing. Ik ben er voorstander van. Er is op ons partijcongres over beslist, in samenhang met andere dingen. De verkiezingen zijn een moment waarop de spelregels van de democratie ook worden meegegeven. Het is noodzakelijk daar op in te zetten. Vandaag zijn de oude vanzelfsprekendheden niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger. Democratie betekent respect voor de minderheid. Het gaat om fundamentele rechten en vrijheden. Respect mét een ander en niet op de rug van een ander. Dat zijn spelregels die we het liefst van jongs af aan met de paplepel meegeven.
Filip Giraldo: Tot slot een vraag over onze maatschappelijk werkers en hun beroepsgeheim vandaag de dag. Er worden deradicaliseringsprogramma’s uitgerold, en u verwees al naar de veiligheid die versterkt wordt. Dan komt het beroepsgeheim van de maatschappelijk werker toch op tafel. Hoe ziet u de rol van de maatschappelijk werker in onze samenleving en in die context van veiligheid?
Wouter Beke: Ik denk dat de rol van de maatschappelijk werker ontzettend belangrijk is, ook op preventief vlak. Zij worden soms geconfronteerd met problematische dingen. Het zijn situaties waarbij mensen zich ongemakkelijk voelen. Situaties met mensen die in de potentiële gevarenzone zitten moeten werkers deelbaar kunnen maken, want anders gaan ze zelf ook wroeging krijgen als er iets fout afloopt en ze het niet hebben meegedeeld. Het is ook een manier van vorming: men moet zeer scrupuleus en nauwgezet omgaan met dat beroepsgeheim.
Filip Giraldo: Heel erg bedankt voor dit gesprek.
Auteurs: Britt Somers, Lars Rondags en Marthe Hanegreefs (PXL-studenten 2pba journalistiek, onder begeleiding van Eric Pompen)
