Een nieuwe relatie aangaan na een stukgelopen huwelijk of samenwoonrelatie: het wordt stilaan het nieuwe ‘normaal’. Maar hoe bepaalt je eigen inkomen je herpartnerkansen? Een nieuwe data-analyse voor België legt enkele tendensen bloot.
Nieuwe partnerrelaties die ontstaan na het beëindigen van een eerste huwelijk of een eerste ongehuwde samenwoonrelatie kleuren meer en meer het hedendaagse gezinsleven. Herpartneren is een individuele keuze, maar zeker geen louter toevallige gebeurtenis. Wetenschappelijk onderzoek ontrafelde al heel wat dynamieken die herpartnerkansen bepalen. Grosso modo zijn er drie achterliggende motieven waarom mannen en vrouwen al dan niet een nieuwe relatie willen of kunnen aangaan: noodzaak, gelegenheid en aantrekkelijkheid (de Graaf en Kalmijn, 2003).
Noodzaak, gelegenheid en aantrekkelijkheid
Noodzaak verwijst naar de behoefte die mensen ervaren om een nieuwe relatie aan te gaan. Die noodzaak kan economisch van aard zijn wanneer men de financiële schaalvoordelen van een relatie opnieuw beoogt, maar het kan eveneens gaan om een verlangen dat vanuit emoties opwelt om opnieuw een hechte band te ervaren met een partner, al dan niet versterkt door een kinderwens.
Gelegenheid verwijst naar de mogelijkheid die men heeft om potentiële nieuwe partners te ontmoeten. De plaats van tewerkstelling kan bijvoorbeeld een omgeving zijn waar men potentiële partners ontmoet, maar ook de vrijetijdsbesteding kan voor mensen die een relatiebreuk meemaakten, tot nieuwe contacten en een mogelijke relatie leiden.
Aantrekkelijkheid heeft te maken met wat men de ander te bieden heeft en krijgt vorm door iemands fysieke, economische, culturele en sociale kapitaal. Deze motieven geven steeds opnieuw betekenis aan het belang van kinderen, van tewerkstelling, van opleidingsniveau enz. op herpartnerkansen.
De rol van inkomen?
Nieuw onderzoek op basis van data uit de Belgische Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid zoomt in op het belang van het inkomen om herpartnerkansen te verklaren. Hierbij gaat het niet alleen om de omvang van het inkomen, maar ook de bron van inkomsten wordt in rekening gebracht. Deze nieuwe inzichten rond het effect van inkomen op herpartnering werden verkregen via “discrete time event history”-analyses op een representatieve steekproef van 46.648 uit de echt gescheidenen en 67.053 mannen en vrouwen die een relatiebreuk in een ongehuwde samenwoonrelatie meemaakten.
Herpartnerkansen van mannen stijgen naarmate ze een hoger inkomen hebben. Bij vrouwen is dat niet zo.
Resultaten tonen aan dat wat inkomen betreft, de voor de hand liggende economische noodzaakhypothese niet voor iedereen geldt. Herpartnerkansen van mannen stijgen naarmate ze een hoger inkomen hebben. Daarentegen herpartneren vrouwen die tot de lagere inkomensgroepen behoren meer dan vrouwen met de hogere inkomens. Voor mannen geldt wat de hoogte van het inkomen betreft, dus eerder de aantrekkelijkheidshypothese terwijl voor vrouwen de economische noodzaakhypothese stand houdt.
Werk bevordert herpartnerkansen
Wat de bron van inkomsten betreft, geldt zowel voor mannen als voor vrouwen dat ongeacht de hoogte van het inkomen een inkomen uit arbeid herpartnerkansen bevordert, zelfs als het gaat om deeltijdse arbeid aangevuld met werkloosheidsuitkeringen. Enkel een werkloosheidsuitkering of een leefloon ontvangen, daarentegen, vermindert de herpartnerkansen sterk. Deze resultaten bevestigen de gelegenheidshypothese en ook de aantrekkelijkheidshypothese van het inkomen (en – bijbehorend – het hebben van een job). Via een job kom je sneller in contact met mogelijke nieuwe partners en puur het feit dat je van de arbeidsmarkt deel uitmaakt, kan iemands aantrekkelijkheid verhogen, door de status die je verwerft via een bepaalde tewerkstelling.
Deeltijdse tewerkstelling, vooral bij vrouwen, wordt – weliswaar om andere redenen maar daarom niet minder – als zeer aantrekkelijk ervaren: deze vrouwen zorgen voor een aanvulling op het gezinsinkomen én hebben tegelijkertijd in hun dagbesteding de ruimte om huishoudelijke en zorgtaken voor de kinderen op te nemen.
Scheiding of échtscheiding?
Deze tendensen inzake herpartnering werden vervolgens apart voor echtscheiding respectievelijk een relatiebreuk na een ongehuwde samenwoonrelatie nader onderzocht. De vorm van de relatie die verbroken werd, heeft geen invloed op het effect van het bedrag dat men qua inkomen verwerft op de herpartnerkansen. Wat de bron van het inkomen betreft, is er wel een verschil tussen echtscheiding en scheiding.
Vrouwen die een inkomen uit deeltijdse arbeid verwerven, herpartneren minder vaak wanneer ze uit de echt gescheiden zijn dan wanneer ze een ongehuwde samenwoonrelatie achter de rug hebben. De wettelijke bescherming die een huwelijk na echtscheiding biedt voor de potentieel economisch zwakste partij, veelal de vrouw, ontmoedigt hen dus om te herpartneren na de echtscheiding. Voor mannen met een werkloosheidsuitkering of een leefloon, geldt dan weer dat ze meer herpartneren wanneer ze uit de echt gescheiden zijn dan wanneer ze een ongehuwde samenwoonrelatie beëindigd zagen.
Dit artikel is een korte samenvatting van een onderzoeksartikel, verschenen op 8 juni 2017 in Demographic Research.
Pasteels, I. & Mortelmans, D. (2017) The socioeconomic determinants of repartnering after divorce or separation in Belgium. Demographic Research, 36, 58, 1785-1812_._ DOI: 10.4054/DemRes.2017.36.58
Lees ook:
Kinderen opvoeden na echtscheiding
Kinderen na scheiding: dubbeldynamisch en flexibel
Contact: inge.pasteels@pxl.be
