Stel je voor: een thuis die mee beweegt op je eigen ritme. Een plek met comfort, ruimte, licht en lucht. Telkens opnieuw aanpasbaar, op elk sleutelmoment in je leven: als je kinderen krijgt, als je ziek wordt, als je (weer) alleen woont, als je ouder en behoeftiger wordt. Voor zo’n flexibel aanpasbaar huis ontwikkelt PXL Bouw en Energie via diverse onderzoeksprojecten – stapje voor stapje – een blauwdruk. Een stand van zaken…
Wanted: woontransformatie
Hoe ziet de toekomst van onszelf en van onze woningen eruit? Niemand die een glazen bol heeft voor 2030, 2040 of 2050, maar enkele tendensen zijn wel duidelijk. We lopen met meer en meer mensen op deze aardbol rond en open ruimte is in heel Vlaanderen een kostbaar goed geworden. Zomaar ongebreideld blijven bijbouwen is hoegenaamd geen optie, getuige de Bouwshift van de Vlaamse overheid.
Iedereen wil goed, gezond en aangenaam wonen – zonder financiële zorgen – maar iedereen beseft tegelijkertijd dat het een uitdaging wordt om het welzijn van mens, natuur en planeet goed op elkaar af te stemmen. Mensen in 2050 zullen gemiddeld nóg een stuk ouder zijn dan nu, wat meer flexibiliteit van onze woningen zal vragen. Er zullen meer kleine gezinnen en alleenstaanden zijn, maar daarnaast ook meer nieuw samengestelde gezinnen.
Hoe gaan we om met dat soort uitdagingen? Hoe we wonen, waar we wonen en hoe we denken over wonen: er zullen aanpassingen nodig zijn, zoveel is zeker. En dus is ook de manier waarop we nu bouwen aan vernieuwing toe. Er is nood aan creativiteit en innovatie, aan een echte woontransformatie.
Modulair bouwen met een klavertje vier
Samen met onderzoekers van PXL Social Work-Research en UD Woonlabo onderzocht het expertisecentrum PXL Bouw en Energie sinds 2018 binnen het speerpuntproject ‘Flexibel wonen voor iedereen!’ aan welke vereisten een innovatief woonconcept voor de toekomst moet voldoen. Op basis van een sociologisch behoefteonderzoek naar sleutelmomenten en gezinstransities werd een nieuw woonconcept ontwikkeld.
Het resultaat: het concept van een klavertje vier, dat modulair bouwen, flexibel wonen en universal design met elkaar verbindt. Vertrekkende vanuit een ‘natte cel’ (sanitair, technieken, keukenblok, energie, berging) wordt een basismodule ontworpen die heel wat vrijheid laat om ruimtes een eigen flexibele invulling te geven. Die basismodule kan gestapeld worden, waarbij een verticale circulatieruimte wordt toegevoegd. Door modules in de hoogte toe te voegen ontstaat er een gestapelde basismodule. Door de koppeling van vier gestapelde basismodules ontstaat het klavertje vier.
Afhankelijk van de huidige voorschriften kan de basiswoonmodule, de gestapelde module en het klavertje toegepast worden in bestaande en nieuwe verkavelingen en ruimtelijke uitvoeringsplannen.
Door de principes van universal design toe te passen, kan de basismodule aangepast worden voor meer gebruiksgemak en ten behoeve van mensen met een beperking.
En ook op het vlak van ruimterendement en gebiedsontwikkeling werd het concept van het klavertje vier al getoetst.
Coming up next
Wat zijn nu de volgende stappen?
- Onlangs kreeg PXL Bouw en Energie de goedkeuring van de provincie Limburg voor een nieuw subsidieproject, ‘Woon-Wijs: een (t)huis op maat’. In dat project zullen de PXL-onderzoekers het ontworpen woonconcept verder uitdiepen voor sociale huisvesting, wooncoöperaties, co-wonen, gebiedsontwikkeling en flexibel ruimtegebruik. De bevindingen zullen worden toegevoegd aan de digitale adviestool die PXL Bouw en Energie binnen het speerpuntproject ‘Flexibel wonen voor iedereen!’ voor diverse stakeholders aan het ontwikkelen is.
- Voorts wil het expertisecentrum grondig bestuderen hoe het ontwikkelde concept verder geoptimaliseerd kan worden om de klimaatdoelstellingen te bereiken (o.m. circulariteit, flexibele bouwsystemen, ESCO’s, bijna-energie neutrale (BEN) of energieneutrale woningen). Daarvoor worden momenteel projectvoorstellen voorbereid en ingediend.
- Het ultieme doel is uiteraard de effectieve bouw van een modelbasismodule die fysiek bezocht kan worden (los van het bezoek in virtual reality dat onderdeel vormt van de te ontwikkelen adviestool). De eerste gesprekken en stappen hiervoor zijn intussen ook al gestart.
Wordt dus zeker vervolgd…
Meer info: veerle.custers@pxl.be / adrien.buteneers@pxl.be
