Wanneer kan je spreken van een seksverslaving? Antwoord: nooit. Sam Geuens, PXL-lector en klinisch seksuoloog licht toe.
Stereotiepen
Seksverslaving: het is een term die veel gebruikt wordt. Te veel, als je het mij vraagt. Een term die bij iedereen hetzelfde soort stereotiepe beelden oproept. Mannen die urenlang achter hun laptop – broek naar beneden – naar internetporno kijken. Of die handenvol geld uitgeven aan ‘de hoeren’. Of nymfomane vrouwen die op automatische piloot met Jan en alleman onder de lakens duiken.
Maar wanneer kan je eigenlijk spreken van een seksverslaving? Een beetje kort door de bocht is het antwoord op die vraag vrij simpel: nooit. Jezelf afvragen of je al dan niet seksverslaafd bent, is niet nuttig. Wel nuttig is even stilstaan bij de vraag of je lijdt. Of je lijdt onder de manier waarop je omgaat met seks, met masturbatie, met porno, noem maar op. Kortom: of het een negatieve invloed heeft op je dagelijkse functioneren of op het welzijn van je partner, je familie, je naasten.
Ontsnappen
Eén zaak is duidelijk: wanneer mensen het over seksverslaving hebben, gaat het eigenlijk niet over seks. Vele mannen en vrouwen met ‘seksverslaving’ zoeken vooral een manier om om te gaan met zaken die hen last en onrust bezorgen. Vaak gaat het om een poging om te ontsnappen, veelal tijdelijk en van korte duur. Een poging om te ontsnappen uit een situatie waarin je je niet goed voelt. Je wordt angstig of down, wordt geplaagd door sociale onzekerheden of door andere zaken die je psychosociaal welbevinden sterk op de proef stellen.
Op zich niet zo onlogisch: we hebben immers allemaal wel eens een periode waarin we ons niet zo goed voelen. En iedereen heeft zijn eigen manier om dat soort stress op te vangen. De ene eet zich murw aan een hele doos pralines, de andere gaat op het fanatieke af sporten en fitnessen, en nog een ander zondert zich af in zijn kamer met een gitaar. En nog anderen hebben dus moeite om zichzelf onder controle te houden als het op seks aankomt. Wanneer ze de kans zien om een prikkelende ervaring te beleven, kunnen ze er simpelweg niet aan weerstaan.
De meeste strategieën die mensen ontwikkelen om om te gaan met psychosociale stress zijn vrij onschuldig: ze hebben weinig of geen schadelijke neveneffecten. Maar sommige strategieën hebben wél ernstige neveneffecten die we niet zomaar mogen minimaliseren. Zo kan een gebrek aan controle op seksueel vlak enorme gevolgen hebben, voor jezelf en voor je naasten.
Mensen kunnen soms enorm lijden onder de seksuele gewoonten die ze hebben opgebouwd om te kunnen omgaan met stress en lastige situaties. En soms kunnen die gewoonten ook extra problemen veroorzaken. Zo kan een impulsieve one night stand of een prostitueebezoek net de relatie die je zo belangrijk vindt, op de helling zetten. Of maakt een avondlijke gewoonte van internetporno of webcamseks het moeilijk om de volgende dag goed te functioneren op je werk, of om je kinderen op tijd op school te krijgen.
Etiket
Eén ding is zeker: jezelf zien als seksverslaafd – of dat etiket opgeplakt krijgen door een hulpverlener – helpt niet. Het zorgt net voor extra psychosociale stress die je kan missen als kiespijn. De term ‘seksverslaving’ is een eigen leven gaan leiden, maar gelukkig hebben we sinds kort de studies in handen om het met zekerheid te kunnen zeggen: seksverslaving bestaat niet.
Daarmee zeg ik niet dat mannen en vrouwen die in seksualiteit een strategie vonden om om te gaan met hun problemen of die zichzelf seksueel niet onder controle hebben, geen hulp zouden verdienen. Wel integendeel. Maar helpen betekent nog steeds ‘beter maken’. Mensen het idee geven dat ze seksverslaafd zijn, helpt niet: het maakt de zaken enkel erger. Veel beter is het om mensen inzicht te geven in de seksuele gewoonten die ze ontwikkelden, om ze zo samen opnieuw onder controle te krijgen.
Meer info: sam.geuens@pxl.be
