Een nieuwe zomer staat voor de deur. En wie zomer zegt, zegt ook zomerscholen. Karen Reekmans (PXL-Education / PXL Onderwijsinnovatie) heeft vijf tips in petto voor de begeleiders van zomerscholen: hoe stimuleer je taal bij kinderen, gebruikmakend van alle zintuigen?
Mag ik jullie inspireren met vijf ideeën om taal te stimuleren met al je zintuigen? Ik licht het toe aan de hand van de metafoor van de zee uit het boek ‘Taalduiken en artisticuleren’.
Tip 1. Creëer een zee vol taal
Hoe leuk is het voor de kinderen om de woordenschat over lichaamsdelen in te oefenen met actionpainting of lichaamspercussie. Met welk lichaamsdeel schilder je: met je vinger, je elleboog, je neus? Maak je muziek met je handen, je voeten, je wangen?
Laat de kinderen nadenken over hoe je kan variëren in geluiden. Experimenteer met lange en korte klanken, hoge en lage tonen. Als je nieuwe woorden inoefent in woordparen van tegengestelde woorden (snel – traag), dan onthouden de kinderen ze beter.
Surf naar de website taalCULTuur voor enkele inspirerende video’s van workshops uit het boek ‘Vertaalde verbeelding’.
Tip 2. Geniet van een eiland vol verhalen
Vertel een verhaal met veel expressie en emotie, kies een verhaal met mooie illustraties, een thema waarin de kinderen van de zomerschool zich herkennen. Misschien leen je wel een rijk geïllustreerd prentenboek uit in de gemeentelijke bibliotheek, het PLEC Limburg of het documentatiecentrum DOC Atlas. Kies een verhaal in een andere taal.
Laat kinderen zien, horen, voelen waarover het verhaal gaat. Lees de tekst niet van A tot Z, maar vertel wat er te zien is op de illustraties. Betrek kinderen in het verhaal door hen zelf een personage van het verhaal te laten bedenken en je vragen zo te stellen dat je hun nieuwsgierigheid prikkelt. Laat kinderen zelf keuzes maken voor het vervolg van het verhaal.
Op de website zomerscholen Antwerpen illustreren Inge Umans en ikzelf hoe je een verhaal mooi in beeld brengt in interactie met de kinderen.
Tip 3. Vertrek samen op verkenning naar nieuwe oorden
Een animatiefilm kan een opstap zijn voor een eigen verzonnen verhaal. Wie zie je in de film? Wat eet hij? Waarmee speelt hij? Met wie speelt hij? Hoe beweegt hij? Hoe praat hij? Waar woont hij? En jij? Wie ben jij? Wat eet jij? Waarmee speel jij? Met wie speel jij? Hoe beweeg jij? Hoe praat jij? Waar woon jij? Laat hen met stofjes en andere materialen hun personage ontwerpen.
Vertrek van de fantasie van de kinderen. Beantwoord de vraag ‘Wat is jouw regel van de zomer?’, naar een boek van Shaun Tan. De ideeën die kinderen niet kunnen uitdrukken met taal, delen ze door ze te tekenen, uit te beelden, er geluiden bij te maken. Geef ruimte voor hun moedertaal. Jij of een vriendje kan hen helpen hun ideeën in het Nederlands te verwoorden. Hoor je wat je vriend zegt? Zo zou jij het ook kunnen zeggen.
Laat je inspireren door de video ‘Vertel je verhaal’ op de website taalCULTuur van Hogeschool PXL.
Tip 4. Laat hen pootje baden, bootje varen, duiken in een taalbad
Laat kinderen een rap schrijven over water. Prikkel eerst zoveel mogelijk zintuigen: water horen, water voelen, beelden van water bekijken. Welke woorden kennen ze al? Welke woorden willen ze leren?
Vraag de kinderen om de woorden te schrijven op strookjes papier. Welke woorden horen samen? Welke woorden rijmen? Hoe maken we een zin met deze woorden? Hoe klinkt de zin op een vrolijk melodietje? Kunnen we samen de tekst scanderen als een heuse rap? Respecteer hun tempo en talenten. Geef tijd en ruimte.
Laat je inspireren door de video ‘Flood & Flights’ op de website ArtiCULan en lees de beschrijving van de workshop ‘Vluchten voor vloed’. Download hiervoor de gratis Nederlandstalige handleiding ‘ArtiCULan – Art, Time, Culture, Language – Onderwijs vanuit de Kunsten in meertalige scholen’.
Tip 5. Zorg voor een veilige thuishaven
Durf te exploreren, experimenteren en ideeën uit te proberen op een laagdrempelige manier. Je hoeft heus geen Picasso of Mozart te zijn om deze activiteiten te begeleiden. Zoek samen met de kinderen hoe je een gezellige sfeer kan creëren waar iedereen zich goed bij voelt.
Laat kinderen met baalkatoen, touw, stoepkrijt, vormpjes enz. een huis bouwen waar hun vriend zich thuis voelt. Wat doe je in een huis? Wie komt op bezoek in je huis? Wat is belangrijk in je huis? De video ‘HomeHeart’ toont je hoe je in warme verbondenheid van een huis een warme thuis kan maken.
Wees nieuwsgierig. Leer de kinderen echt kennen. Probeer oprecht te begrijpen wat de kinderen je willen vertellen. Hun reacties zijn een kans om nieuwe taal aan te reiken, spontaan, in een ontspannen sfeer. Laat je verrassen, maar leg de lat niet te hoog. Neem er vrede mee dat er niet op elke vraag een antwoord hoeft te komen. Moedig hen aan en neem tijd. Geef hen het gevoel dat ze welkom zijn…
Meer weten?
Video Inspiratiefilmpje DOC Atlas Antwerpen ‘Spelend Nederlands leren’ – tips Karen Reekmans, docente aan de lerarenopleiding van Hogeschool PXL om op een muzische manier aan taal leren te doen. De tips en materialen zijn inzetbaar bij de verschillende leeftijdsgroepen.
Reekmans, K. (2023). Samen duiken in een kunstzinnig taalbad. Multidisciplinaire partnerschappen voor betekenisvolle taaltaken maken het verschil. Tijdschrift Taal maart 2023 (jrg 13 n°22), pp. 4-9.
Reekmans, K. (2023). Lost in imagination, Powerful and creative interactions withing the safety of a story. Journal of the European Teacher Education Network, pp. 18-26.
Reekmans, K., Swerts, C. (2021). Artistieke interacties in de meertalige klas. OnderWijsTijd september 2021 (jrg 1 n°3), pp. 10-16.
Reekmans, K. (2021). Muzische expressie brengt meertaligheid tot leven. Tijdschrift FONS mei 2021 (N° 14), pp. 34-35.
Reekmans, K., Knaepen, M., Schrooten, E., Braet, K. (2020). Vluchten voor vloed, taal verpakt in een muzisch jasje (Flights from flood, language wrapped in a creative jacket). School- en klaspraktijk september 2020 (jrg 61 n°4), pp. 4-15.
Contact: karen.reekmans@pxl.be
